1917 de rus yöenetimi'ne baş kaldıran türkmenistan ve fergana bölgesindeki oluşuma verilen isimdir bu tabiri daha cok ruslar kullanmıştır. basmacı demek baskın yapan bar bar eşkiya gibi anlamlarada gelir bunlar kendilerini korbaş olarak nitelendirmişlerdir. korbaş tabirini kullnmak daha doğru olsada bu hareket basmacılar, basmacı hareketi isimleriyle bilinir.
hokand kentinde başlayan bu haraket,kısa zamanda fergana vadisine ve diğer bölgelere yayıldı.basmacı hareketinin tek gayesi,Türkistan'ı Ruslardan kurtararak istiklaline kavuşturmaktı.eylül 1919'da tekrar türkistan(fergana) hükümeti kuruldu.Bu bölgede ruslarla birlikte hareket eden ermeniler,180 türk köyünü ateşe verdiler.Tüm türkistanı işgal etmek isteyen Sovyet rusya ve basmacılar arasında çok çetin mücadeleler yaşandı.
sscb'nin ruslaştırma falan yapmayıp direkt türk katlettiğini bilmeyen (daha doğrusu bilipte bilmemezlikten gelmesi) yazarların bir takım açıklamalar getirdiği isyan. ruhları uçmağa varan bu kahramanların başarılı olmaları bir sscb olmamasıydı , ya da iç savaşın uzun sürmesiydi ki alman imparatorluğu yenilmese onlardan ve osmanlı'dan türkçü politikalar güden ittihat ve terakki aracılığıyla yardım alabilirler ve bağımsız olabilirlerdi. ama olamadılar.
Enver paşa'nın Türkistan'da mücadele ettiği vakitlerde zirve noktasını yaşamıştır. Enver paşa şehid olduğunda fiilen, ibrahim lekay bek öldürüldüğünde resmen bitmiştir.
Sözlükteki bayraksız itlerin vatana ihanet diye nitelendirdiği ve katledilen kardaşlarımız için de başarıyla bastırılmış dediği ayaklanma, hareket. Ayağına taş gelse foşik tece diyecek adamların ironi anlayışı ve kabiliyeti bayağı gelişmiş.
