1 Ocak 1999 tarihine kadar, küçük esnaf ve sanatkar götürü vergi adı verilen sabit bir vergiyi ödemekle yükümlü tutulmuştur. Bu durum zaman zaman bu kesimin vergi ödemediği şeklinde haksız olarak suçlanmasına da yol açmıştır. Gerçekte bu kesim bir yandan kazansın kazanmasın vergi ödemiş, bir yandan da bu kesim üzerinden vergi kaçırılması ile karşı karşıya kalınmıştır.
Basit usulde vergilendirme uygulamasına geçilmesinin amacı; basit usulde vergilendirilecek mükelleflere ilave yükümlülükler getirmek değil kayıt dışı ekonominin engellenmesi ve belge düzeninin yerleştirilmesidir.
BASiT USUL NEDiR?
Götürü vergileme 31/12/1998 tarihi itibariyle kaldırılarak yerine basit usul getirilmiştir. Basit usul vergiden muaf olmayan küçük esnaf ve sanatkar için getirilmiş özel bir vergileme biçimidir. Bu usulde, gelir elde edilsin edilmesin götürü bir vergi ödenmesi söz konusu olmayıp, gerçek gelir üzerinden vergi ödenmesi esastır. Bu usulde vergiye tabi kazancın tespitinde özellikler olup bu hususlar aşağıda açıklanmıştır.
BASiT USULE TABi MÜKELLEFLERE EK BiR VERGi YÜKÜ GELECEK MiDiR?
Götürü usulden basit usule geçen mükelleflere ilave vergi yükü getirilmemiş ve 1999, 2000 ve 2001 yıllarında vergilendirilecek kazançlarına üst sınır konulmuştur.
Buna göre, mükellefler alış, satış ve hasılat tutarları ile elde ettikleri safi kazançları ne olursa olsun en fazla intibak ettirildikleri derecelere göre belirlenen safi kazançlar üzerinden vergilendirileceklerdir.
Ancak, beyan edilecek safi kazanç götürü safi kazancın altında ise, vergilendirmede daha düşük tutarda beyan edilen safi kazanç esas alınacaktır.
KiMLER BASiT USULDE VERGiLENMEKTEDiR?
Aşağıda yazılı genel ve özel şartları 31/12/1998 tarihi itibariyle taşıyanlar 1/1/1999 tarihinden itibaren basit usulde vergilendirilecektir. Götürü usulden basit usule geçen mükellefler genel şartları taşımaları kaydıyla, alış ve satış tutarları ne olursa olsun 2001 yılı sonuna kadar basit usulde vergilendirmeden yararlanabilecektir.
Genel Şartlar
1) Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak.
2) işyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde
420 milyon lirayı, diğer yerlerde 300 milyon lirayı aşmamak.
3) Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak.
işyerinin mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde yıllık kira bedeli yerine emsal kira bedeli esas alınacaktır
Özel Şartlar
1) Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 6 milyar lirayı veya yıllık satışları tutarının 8 milyar lirayı aşmaması.
2) 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 3 milyar lirayı aşmaması.
3) 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 6 milyar lirayı aşmaması.
BASiT USULDE VERGiLENDiRMEDE BELGE
DÜZENi NASIL OLACAKTIR?
Basit usulde vergilendirilen mükellefler Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura, perakende satış vesikaları ve diğer belgeleri düzenlemek ve kullanmak zorundadırlar. Ancak mükellefler 1/1/1999 tarihinden 30/6/1999 tarihine (taksi işleten mükellefler, taksimetrelerine fiş verebilecek cihaz takılıncaya) kadar belge veremedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenleyebileceklerdir.
Ancak, bu imkandan yararlanmak isteyen mükellefler müşterilerinin istemeleri halinde fatura veya perakende satış vesikası (dolmuş işletenler hariç) vermek zorundadırlar.
ÖRNEK
Öteden beri taksi işleten mükellef bay (A) ;
– götürü usul uygulamasında gerçek usulde vergilendirilen müşterilerince düzenlenen gider pusulasını imzalamakta idi,
– basit usule geçilmesi ile birlikte müşterilerinin istemesi halinde fatura veya perakende satış vesikası düzenleyerek ilgili kişilere verecektir. Ancak müşterilerin istememesi nedeniyle belge düzenlenmeyen günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenleyebilecektir.
Bu uygulama taksiciler açısından önceki duruma göre ilave bir yük getirmeyecektir. Fiilen belgeye yazılacak bilgilerin müşteri tarafından doldurulması ve taksicinin sadece imza atması yeterli olacaktır.
BELGELER NEREDEN TEMiN EDiLECEKTiR?
Basit usule tabi mükellefler kullanacakları belgeleri ve zarfları bağlı oldukları oda veya birliklerden temin edeceklerdir.
KAYITLAR NEREDE TUTULACAKTIR?
Mükellef kayıtları öncelikle mesleki yönden bağlı olunan odalar bünyesinde kurulacak bürolarda tutulacaktır. Mesleki yönden bağlı oldukları oda bünyesinde büro kurulmamış ise kayıtlar iş yerlerinin bulunduğu yerdeki diğer meslek odalarında kurulmuş olan bürolarda tutulacaktır. işyerlerinin bulunduğu yerde bulunan meslek odaları bünyesinde büro kurulmamış ise kayıtlar mükellefin bağlı olduğu odanın öngöreceği yerdeki büro tarafından tutulabilecektir.
isteyen mükellefler kayıtlarını kendileri tutabilecektir. Kayıtlarını kendisi tutan mükellefler, odalar tarafından yapılması gereken bütün işlemleri kendileri yapacaktır.
BELGELER NEREYE TESLiM EDiLECEKTiR?
Basit usule tabi mükellefler birer aylık mal alış ve giderleri ile hasılatlarını gösteren belgeleri ayrı zarflara koyarak izleyen ayın 10’una kadar kayıtlarının tutulduğu bürolara vereceklerdir.
