Ben bu aşkın cenunuyam, pirişan derler bize
Aşk ile sermest olmuşum, zernişan derler bize
Ervah-ı ezelde Hakk'a ikrar edenlerdeniz
Saye-i Resulüllah'dan ehl-i iman derler bize
Ta ezelden Lebbeyk kelamı söyledi lisanımız
Cemala müşerref etsin halk eden Hallakımız
Es-Seyyidü'l-Ahmedi Bedevi sultanımız
Bezm-i tarikat içinde dervişan derler bize
Elestü bezminde Hakk'a ikrar eyledi ervahımız
Hamdolsun hamdu senalar, Hakk'a doğru rahımız
Halife-i ray-ı zemin şahımız, sultanımız
Tabiatı, vilayeti Ali Osman derler bize
Adem Safiyullah'dır bizim adımız, ecdadımız
Vilayetten sorarsan çöl Narman'dır yerimiz
Sebavetten sorarsan bil Hüseyin adımız
Aşıkanlar zümresinde kul Sümman derler bize.
--spoiler--
----------Alıntı---------------------
Ervah-ı Ezelde Levh-i Kalemde
Şu Benim Bahtımı Kara Yazmışlar
Bilirim Güldürmez Devr-i Alemde
Birgünümü Yüz Bin Zara Yazmışlar
Arif Bilir Aşk Ehlinin Halini
Kaldırır Gönlünden Kil-ü Kalini
Herkes Dosta Vermiş Arzuhalini
Benimkini Ürüzgara Yazmışlar
Olaydı Dünyada ikbalim Yaver
El Etsem Sevdiğim Acep Kim Ever
Bilmem Tecelli Mi Yoksa Ki Kader
Beni Bir Vefasız Yare Yazmışlar
Yazanlar Leyla'nın Mecnun Kitabın
Sümmani'yi Bir Kenara Yazmışlar
----------Alıntı-----------------------
Erzurumlu saz şairidir. Erzurum'a bağlı narman ilçesinin samikale köyünde doğmuştur. doğum yılı tartışmalı olmakla birlikte 1860-62 arası bir tarihtir. Şairin 1912-15 arası bir tarihte öldüğü sanılmaktadır.
Şiirlerinden kimi örnekler:
"Benim yazım bilmem ak mı kara mı
Hiçbir tabib sağaldamaz yaramı
Yüksek yüksek dağlar almış aramı
Kavuşmamız oldu muhal ağlarım
Kanadım yok uça uça varayım
Dağlara taşlara bir sorayım
Mümkün değil artık yüzün göreyim
Yâdıma geldikçe bu hal ağlarım
Derdim gamım ey Sümmani tükenmez
Acılaştı hayat meyvası yenmez
Gönül evi yıkılmıştır şenlenmez
Hayatımı sarmış melal ağlarım"
***
"Bir adam başına mürit olamaz
Varıp bir kâmile danışmayınca
Candan geçmeyince canan bulamaz
Gönül her eşyaya karışmayınca
Kâmiller sevmezler kendi payesin
Onlar kaldırmışlar dünya riyasın
Kimse bilmez hiç kimsenin mayasın
Onla kalkıp düşüp konuşmayınca
Sümmaniyem görmedim hiçbir sefa
Her sefa dalına konmuş bin cefâ
Her ne istedinse yokdurur vefa
Tarikat kulpuna yapışmayınca"
***
"Çoktan beri terk-i vatan olmuşum
Diyarı gurbette candan usandım
il kahri çekmeden ömrüm hiç oldu
Aktı çeşmim yaşı nemden usandım
Deli gönül ister dağları aşa
Dünyada ne kaldı gelmemiş başa
Benim gam yükümü yüklesem taşa
Taş da dile gelir senden usandım
Canım kurban olsun merdoğlu merde
Benim emeklerim hiç oldu nerde
Sümmani göç eyle durma bu yerde
Ay yıl hafta değil günden usandım"
Rüyada gördüğü, herbirinin başı çevresinde uçuşan yeşil kanatlı 40 güvercin olan 3 derviş, yeşil bir yaprak göstererek üzerindeki yazıyı okumasını istediler. Ancak Sümmani, okuma yazma bilmediğini söyledi. Bunun üzerine dervişler okumayı öğretmeye başladılar. Hüseyin böylelikle yapraktaki G-P-i harflerini seçebildi. Bunlar Gülperinin ilk orta ve son harfleriydi. Dervişlerden biri elindeki boş kadehi havaya kaldırıp indirince kadeh dolmuştu. Sümmaniye uzatarak içmesini söyledi. Aynı zamanda da bunun bir bade olduğunu ve Bedehşah Valisi Abbas Hanın kızı Gülperinin adını fısıldadı. Sümmani, kadehi içtikten sonra vücudunu bir titreme aldı. Daha sonra başları üzerinde uçuşan güvercinlerin arasında bir kızın yüzü belirdi. Dervişlerden biri bunu, Gülperi olduğunu söyledi. Onun da kendisi gibi bade içeceğini ve ömür boyu sürecek bir sevdaya düşeceklerini ekledi. Eğer gözünü kırpmadan bakmazsa kavuşamayacağını ve bu aşkın kıyamete dek süreceğini söyledi derviş. Gerçekten de Sümmani kızın güzelliği karşısında gözünü kırpmadan bakamadı.
Aşık Sümmani, yıllarca sevdiğini bulmak için yıllarca dolaştı. Ancak kavuşmalarının olanaksızlığını anlayınca köyüne döndü.
Aşık Sümmani, sonraki yıllarda uzun zamandır birbirlerinin aşıklıklarına ilişkin şeyler duyduktan sonra ancak o dönemde özel bir izinle, Rusyanın işgali altında bulunan Karsa gidip Aşık Şenlikle karşılaştı. Günler süren karşılıklı türkü söylemeden sonra birbirlerini etkilediler ve çok iyi arkadaş oldular. Daha sonra Şenlik&in annesi Sümmaniyi gömleğinden geçirip evlat edindi.
Yaşça kendisinden büyük olmasına karşın Aşık Ruhsatiyi de etkileyen Aşık Sümmani, birçok genç aşığında yetişmesine de katkıda bulundu.
kaynak: (Bekir Karadeniz ; 1900'den 2000'e Halk Şiiri, Atılım Üniversitesi Yayınları, 2007)
esas ismi hüseyindir.
