gönüllülük esasına dayalı askeri kuvvetlerdir. muharebe esnasında akıncılar, deliler, yörükler, serdengeçtiler ile birlikte düşmanın gücünü kırmak için en önce gönderilen birliklerdir. bu gruplar düşmanı mümkün olduğunca tahrip eder, düşman kuvvetlerinin aralarındaki koordinasyonunu bozarlardı. ardından da vurucu kuvvet olarak sipahiler ve yeniçeriler gönderilerek düşman imha edilirdi.
özellikle batılı ressamların eserlerinde bu öncü gruplarının üyeleri adeta bir canavar şeklinde, korkunç varlıklar olarak resmedilmiştir. serdengeçtiler ve deliler ise kanatlı olarak resmedilmiştir.
demem o ki bu kahramanlar bu gün yeteri kadar bilinmemekte, en azından yeniçerler kadar bilinmemektedir. savaş sırasında en çok şehit verenler arasındadırlar. büyük çoğunluğu yörüklerden oluşur.
osmanlı ordusunun moral motivasyon gücü.
özel olarak yetiştirilen ve mermer döverek, amansız bir bilek gücüne ulaşan askeri sınıf.
tarihçiler, osmanlı ordusunu şöyle resmeder;
sefer düzenlenecek bölgeye önce akıncılar, akın üstüne akın düzenler, moral bozar, düşmanın artçı birliklerini yokeder, istihbarat toplar, önemli geçiş yollarını kontrol altına alırlardı.
osmanlı ordusu savaş meydanına ya da kuşatılacak kaleye yürür iken mehteran sesi birkaç kilometre öteden duyulan marşlarla düşman, moralmen çökertirdi.
savaş meydanında düşmana ilk saldıranlar ise, üzerlerinde pehlivan kıspetinden başka bir şey olmayan, silah taşımayan azaplardı.
bu yarı çıplak, atlı birlik, son sürat düşman saflarına dalar ve neredeyse her biri şehit oluncaya kadar önüne çıkan düşman askerini günümüzde osmanlı tokadı olarak nam salmış tokat ile öldürür ve düşmana misli misli kayıp verdirdiği gibi, düşmanın düzenini ve moralini iyice altüst ederdi.
azaplar, o kadar etkili oluyorlardı ki, bu silahsız canavarlardan korkan düşman, kılıçla üzerine yürüyen yeniçeri, sipahi ve kapıkulu karşısında tir tir titrerdi.
avrupalı tarihçiler, savaş meydanlarında kafaları ters tarafa bakan askerlerden bahsederler.
tek bir tokatla düşmanının boynunu kıran, hatta kafasını ters tarafa çeviren korkusuz cengaverler.
osmanlı ordusunda en önde yer alan askeri birlik. osmanlı meydan savaşlarında genelde turan taktiğini kullandığı için düşmana ilk hücumu bu birlik gerçekleştirir ve sanki merkez ordusu zayıfmış gibi gösterip belirli bir süreden sonra bozguna uğramış gibi geri çekilirlerdi.
ilk hücum ve sahte ricatı gerçekleştirdikleri için büyük oranda şehit olurlardı. bu sebepten bu birliğin askerleri kesinlikle bekar olanlardan seçilirdi.
