1500'lü yıllarda, osmanlı padişahı 3.murat'ın kapuağası gazanfer ağa, tarafından kadıköy'de yaptırılan çeşmedir. osmanlı orduları ve hac kafileleri aylarca sürecek yolculuklara çıkarken, ibrahim ağa çayırı'nda toplanır, daha sonra yakınlarıyla vedalaşıp, bu çeşmeden testilerini doldurarak ayrılırlardı. çeşme bu yüzden "ayrılık" ismini almıştır. ama 1638'de 4.murat'ın, bağdat seferi'ne çıkmasından itibaren, bu isimle anıldığını belirtmeliyim. 4.murat'ın 1638 bağdat seferi'ne giderken izlediği yolun, bağdat yolu bugünkü ismiyle; bağdat caddesi olarak isimlendirildiği de bir başka belirtmem gerekendir.
ayrılık çeşmesi kayıptı! kadıköy'ün en önemli değerlerinden biri olan ayrılık çeşmesi'nin, düne kadar kayıp olması tarihi eserlerimize olan yaklaşımımızı ve şehir kurmak, şehir planlamak konularındaki duruşumuzu, gözler önüne sermektedir; tüm çıplaklığıyla!
tesadüfen! marmaray kazıları sırasında yer altında çıkarılan ayrılık çeşmesi, 300 yıldır durduğu yerden başka bir yere taşınacak. sebep malum; marmaray güzergahı'nda bulunması! yunanistan'da atina metrosu yapılırken benzer bir olay yaşanmıştı. yunanlar, metro inşatı sırasında yerin altında tarihi eserler bulunca metronun güzergahını değiştirmişler; çevrede başka tarihi eserler bulunabileceği için. bizimkilerin ise marmaray inşatı sırasında, bulduğumuz ayrılık çeşmesi'nin yanında, diğer ayrılık çeşmelerini önemsediği yok anlaşılan!
bu bana ata'mızı, bir kez daha hatırlattı ve özletti. dalları uzayıp köşke zarar vereceği için bir ağacın kesileceğini duyunca, atatürk buna şiddetle karşı çıkarak, izin vermemişti. köşkü, altına döşettiği raylarla ağacın birkaç metre uzağına kaydırtmıştı.
bir de ayrılık çeşmesi'nin yakınında, feneryolu'nda selam çeşmesi bulunur. ordu seferden, müslümanlar hacdan döndüklerinde yakınları onları burada karşılarlardı. ama bu ayrılık çeşmesiyle karıştırılmamalıdır. zira ayrılık çeşmesi haydarpaşa'da, selam çeşmesi feneryolu'nda bulunur.
selamiçeşme surre alayının istanbul'daki son uğurlanma noktasıdır. adını da bu uzun yolculuğun selametle geçmesi temennisi ve duasından alır. yapıldığı dönemin en mutantan organizasyonlarından biri olan bu alayı görmek isteyen binlerce istanbullu ilk ayrılık noktası olan ayrılık çeşmesi başında toplanır. bağdat yolu üzerinden kutsal topraklara gidecek olan bu görkemli alay payitaht için elbette bir gurur ve aynı zamanda hüzün sembolüdür. o topraklara gidemeyen insanlar için yine o topraklara gönderilen bir selam gibidir. ayrılık çeşmesinden sonra alaya veda etmek istemeyen istanbullular bir süre daha alayla birlikte yol alırlar. ta ki selamet çeşmesine kadar çünkü alaydan ayrılma vakti gelmiştir. anadolu yakasının meşhur harem semti de adını haremeyn e giden bu yolun başlangıç noktası olmasından almıştır.
Marmarayin son duragi olmasi sebebiyle insan trafiginin hat safhada oldugu bir bölgedir. Tren geliş vakitlerinde görülmemiş bir yogunluk yaşanır merdivenden inmek isteyenler dahi hareket edemez.
geçen gün önünde geçtim çukurda, pislik içine, harabe gibiydi neyse biraz toparlayıp gün yüzüne çıkarmışlar derken bir baktım etrafına bi güzel beton basmışlar.
Ayrılık Çeşmesi, bugün her ne kadar bir durak ismi olarak istanbul metro ve marmarayında geçse de artık çeşmeliğinden eser kalmayıp, unutulmuşluk içinde bir taş yığınından farksız. https://galeri.uludagsozluk.com/r/1739783/+
Haydarpaşa çayırında 17.yy'da Darüssaade Ağası Gazanfer Ağa tarafından yaptırıldı.
1741 ve 1921'de tamirat gördü.
Ayrılık çeşmesi denilmesinin sebebi ise, istanbul'dan şehir dışına gidecekler buraya kadar uğurlanır, burada helalleşilir ve son namaz kılındıktan sonra yola revan olunurdu. Aynı şekilde Anadolu'dan istanbul'a gelecekler de burada Hazırlanır ve öyle şehre geçerdi. Yerinin müsait olmasından ötürü çoğu zaman gösteri ve harp oyunlarına da ev sahipliği yapardı.
bizans döneminde askerlerin uğurlandıkları bir nokta, aynı adet osmanlı döneminde de devam etmiş. osmanlılar 16. yüzyılda buraya bir çeşme yaptırmışlar. askerlerin kadıköy'de toplanma alanı olarak kullandıkları bu yerde zamanla hacı kafileleri yolcu edilmeye başlanmış.
