1923 yılında izmi iktisat kongresi lozan konferansına ara verildiğinde yeni kurulacak ülkenin kurucu iktidarı kendi sınıfsal tercihini açık bir biçimde göstererek, avrupa'ya uzlaşı mesajını vermişti. buna göre yeni kurulacak ülke tam boy kapitalist olacak ve serbest piyasa ekonomisi uygulanacaktı. kimileri bu dönem serbest piyasacılığını devlet müdahaleli olarak görüyor olsa da, geç kapitalistleşmiş, sermaye birikim sürecinde geri kalmış ya da merkezden çevreye hızla kapitalistleşmeye çalışan ülkelerde bu politika rahatlıkla görüleblir.
tarihler 1929'u gösterdiğinde dünya ekonomik buhranı bir kaç yıl boyunca dünya kapitalist sistemini kökten sarsamaya ve ciddi bir kopuş hareketine doğru gitmeye başlamıştır. kapitalist dünyanın büyük buhranından ötürü burjuva iktisatçıları acil çözümler aramaya çalışmışlar, bunlardan en mantıklısını keynes'in para politikaları ve ekonomi politiğidir. detaylara girmeyeceğim, yalnız kapitalist dünya bu ekonomi politiği kabul etmesinin en önemli nedenlerinden biri de, reel sosyalizmin o konjonktürde etkili bir yapıya sahip olması, merkez kapitalist ülkelerde emekçi hareketin hızla yükselmesinin genel bir kriz havasına sokmasıdır, kapitalist dünyayı. haliyle keynesyen politikalar tam boy serbest piyasacı ülkelerde dahi uygulamaya acil olarak sokulmuştur.
türkiye'nin konumu burada merkez kapitalist ülkelerden farklıdır, çünkü kendisi yeni yeni, kapitalistleşme sürecindedir. bu süreç sırasında ekonomi hızla büyümesine karşın ekonomik buhran ciddi bir biçimde etkilemişti. bu nedenle devlet eliyle burjuvazi yaratma, sermaye birikimi süreci için devletçilik ilkesine başvuruldu. daha merkez bir planlama dönemi yaşandı. hatta bu dönem sovyetler birliği beş yıllık ekonomik planı için bir takım ekonomistler bile gönderdi türkiye'ye.
asıl önemli olan nokta ise mustafa kemal atatürk'ün özel teşebbüsü destekleyen liberal politikaları uygulayamamasından ötürü dönemsel olarak devletçilik ilkesine başvurduğudur. yani cumhuriyet'in kurucu kadroları için kuruluş iki döneme ayrılacaktır:
1- serbest piyasa ekonomisi uygulanan dönem
2-devletçilik ilkesinin uygulandığı dönem
bu nedenle, kemalizm'in ekonomi politiği eklektik ve dönemsel olarak koşullara göre değişen bir politikaya sahip olduğudur. gerçek tam da görünenin altında yatmaktadır, görebilen için. bu konuda da cumhuriyet'in kuruluş ekonomi politiğini iyi anlamak için görülenin ötesine bakmakta fayda var.
