bir zamanlar atatürk'ün doğduğu ev, selanik'te koca kasım paşa mahallesi, ıslahhane caddesi'nde bulunmaktaydı. bugünün adresiyle; aya dimitriya mahallesi, apostolu pavlu caddesi, numara: 75. bitişiğinde türk konsolosluğu vardır.
şimdi müze olan ev, 1870'de rodoslu müderris hacı mehmed tarafından yaptırılmış. önce ibrahim zühdü adlı birisine, sonra selanik halkından abdullah ağa ve eşi ümmü gülsüm'e satılmıştır. kayıtlardan anlaşıldığına göre, atatürk'ün babası ali rıza bey tarafından yapılmamış, sahiplerinden kiralanmış.
balkan savaşı'nda selanik elimizden çıkınca, o zamana kadar atatürk'ün doğduğu evde oturan annesi zübeyde hanım'ın evden ayrılmasıyla, atatürk'ün evine yunan bir aile yerleştirilmiş. türkiye cumhuriyetinin 10. yıl dönümünde (29 ekim 1933) yunanistan, türk-yunan dostluğu adına evin çift kanatlı kapısının sağ köşesine bir mermer yerleştirmiş. mermerde, önce türkçe, altında yunanca, onun altında fransızca "türk milletinin büyük müceddidi ve balkan ittihadının müzahiri gazi mustafa kemal burada dünyaya gelmiştir. iş bu levha türkiye cumhuriyeti'nin 10. yıl dönümü münasebetiyle konulmuştur. selanik, 29 birinciteşrin 1933" yazısı yazılmış.
yunanlar, evi o zaman oturan yunan aileden satın alarak, atatürk'e hediye etmeye karar vermiş. ev ancak 19 şubat 1937'de boşaltılarak, anahtarı selanik'teki türk konsolosluğuna verilmiş. evi teslim alan türk konsolosluğu ilk iş olarak, evin zemin katında açılan dükkanları kaldırıp evi eski şekline getirmiş. sarı olan rengi tekrar pembeye boyanmış. çatısı aktarılmış. 1950'de, daha geniş çapta bir onarım gören atatürk'ün doğduğu evin, atatürk müzesi yapılması düşünülmüş. bu konuda, türkiye'nin dış işleri ve milli eğitim bakanlığıyla, ortak hareket edilmeye karar verilmiş.
atatürk'ün doğduğu evin müze olması için, dolmabahçe ve topkapı sarayları'ndan seçilen eşyalar; selanik'imize gönderilmiş. böylece, evin tüm odaları eski şekline göre düzenlenerek, törenle ziyarete açılmış: 10 kasım 1953.
bugün müze olan atatürk'ün doğduğu ev, selanik'teki başkonsolosluğumuzun olduğu binayla birlikte, etrafı duvarlarla çevrili bir bahçeye sahiptir. önünden ana cadde geçmektedir. ev üzeri tuğla çatılı, çıkartmalı, eski türk evi tarzında, zeminiyle beraber üç katlıdır. zemin kat üzerindeki birinci ve ikinci katlar, dikdörtgen kafesli pencerelerden ışık almaktadır. eve caddeye açılan çift kanatlı kapıdan girilir...
zemin kat: kapıdan tuğla döşemeli bir hole girilir. sağdaki birinci oda kiler, ikincisi mutfaktır. kilerde mutfak eşyaları; bakır kaplar, toprak testiler, çömlekler, balta, havan, küpler ve sandıklar bulunur. soldan birinci oda hizmetçi odası, ikinci oda merdivenli sofadır. buradan birinci kata çıkılır...
birinci kat: buraya bahçedeki çıkartma taş merdivenle girildiği gibi, zemin kattaki merdivenli sofadan da girilebilir. girişte ahşap tavanlı geniş sofa vardır. sofanın bahçeye bakan atlas perdeli üç penceresi, önünde yastık ve işlemeli yaygılarla, döşenmiş bir sediri bulunmaktadır. sofanın orasında, yuvarlak ahşap bir masa durmaktadır. sofanın bahçe girişinde, sağda misafir odası ve bu odadan geçilen, küçük bir sandık odası bulunmaktadır. misafir odası; kadife koltuk ve kanepeler, atlas perde, aynalı komodin, bakır mangal ve sehpalarla döşenmiştir. duvarda ibrişim işleme bir yazı levhası, bir duvar saati asılıdır.
soldaki birinci oda mutfaktır. burada ocaklar ve çeşitli mutfak eşyaları yer almaktadır.
ikinci oda yatak odasıdır. odanın bir köşesinde, çift kişilik demir bir karyola bulunmaktadır. yatağın baş ucundaki duvarda, gümüş kılaptanlı, kırmızı atlas cüz kasesi içerisinde bir kur'an-ı kerim bulunur. burada bir levha asılıdır. levhada, fetih suresi'nin ilk ayeti "inna fetehnaleke fethan mübina" yazılıdır. karyolanın önünde pirinç bir mangal, caddeye bakan atlas perdeli pencereler boyunca da döşenmiş bir sedir bulunur.
ikinci kat: birinci katın sandık odası bitişiğindeki merdivenli sofadan, ikinci kata çıkılır. buradaki sedirli sofa da birinci kattaki sofanın aynısı olup, yalnız daha küçüktür.
girişte sağdaki alçı işleme tavanlı oda, çalışma odasıdır. atatürk'ün doğduğu bu odada, atamızın tunç bir büstü, bir yazı masası, pirinç mangal, koltuklar yer alır. duvarlarda, atatürkle ilgili levha ve tabaklar asılıdır.
sağdaki yatak odası "atatürk müzesi" haline getirilmiştir. vitrinlerde, atamızın kullandığı elbiseler ve şahsi eşyaları görülür. atatürk'ün hayatına dair fotoğraflarla, okul çağlarına ait belgeler sıralanmış, bir de atatürk kitaplığı bulunur. yatak odasının bitişiğinde tahta parmaklı bir teras mevcuttur.
atatürk'ün doğduğu ev hakkında yazılan bir yazıda, barış manço'yu anmamak eksik olur.
"barış manço'yla 7'den 77'ye" isimli program, kültürümüzün anlamlı bir parçasıdır. bu program, selanik'e giderek atatürk'ün evini ziyaret edip, çekim yapması ile daha da anlamlı hale gelmiştir.
23 nisan 1989 tarihinde atatürk'ün doğduğu evde ilk kez çekim yapılmıştır. barış manço, "ben bu işi yapacağım." dediğinde birçokları ona inamamıştı. gerekli izinleri alamayacağı düşünülüyordu. ama o, tüm bürokratik engelleri aşarak, atatürk'ün doğduğu evde çekim yapılması için gerekli ortamı sağladı.
ben, bu yazıyı okuyan herkese google'da "barış manço selanik video" yazarak, o görüntüleri tekrar izlemelerini tavsiye ediyorum.
barış manço, selanik'i oğulları batıkan ve doğukan ile gezerken, atatürk'ün doğduğu evin olduğu sokağa girildiğinde... barış manço'nun oğullarının, atalarımızın sokaklarında eğlenerek koşuşturdularını gördüğünüzde... inanın barış manço'nun o gün ne kadar anlamlı bir iş yaptığını göreceksiniz.
CHP Konya Milletvekili Hüsnü Bozkurt, Atatürk’ün Selanik'te doğduğu evin restorasyonu ile ilgili şikayetleri, TBMM gündemine taşıdı. Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı’nın yanıtlaması istemiyle önerge veren Bozkurt, evin yeni halinin hayal kırıklığı yarattığını savundu. Bozkurt, restorasyon öncesi evde sergilenen eşyaların nereye götürüldüğünü de sordu.
--spoiler--
