Kazım ve fevzi paşalar yönetirdi ama sonuç ne olurdu bilemem.
zaten ismet paşa'yı inönü, kütahya-eskişehir ve atatürk'ün cepheye gelmesinden önceki sakarya savaşından, refet'i de istanbul'a tbmm'nin temsilcisi olarak gidip vahdettinin huzurunda clinton'un karşısındaki ecevit gibi durmasından biliyoruz.
ittihat-i terakki'de adam mı yok alayı yönetebilirdi. ama mustafa kemal kadar zeki bir komutan bulmak bayağı zor olabilirdi. hiç olmadı ali rıza bey'e bir ricada bulunulurdu elbet.
büyük taaruz ve sakarya meydan muharebesini planlayan kişinin fevzi çakmak olduğunu bilmeyenlerin sorduğu soru.
ünlü kurtuluş dizisinde bile kurmay toplantısında fevzi çakmak'ın nasıl taktikler verdiği sahnelenmiştir. ha bu arada fevzi çakmak'ta istiklal harbine geç katılmıştır. nutuk'ta o'nun harbiye nazırlığını yaptığı hükümete demediğini bırakmayan mustafa kemal paşa nedense fevzi çakmak paşa'yı es geçmiştir.
elbet yönetecek biri bulunurdu belki savaşları da kazanırdı ama ne pahasına. ne kadarlık ilave kayıpla?
hadi savaş kazanıldı diyelim ama cumhuriyet devrimlerinin ne kadarı yapılabilirdi?
bir anekdotu aktarayım.
büyük taarruz öncesi komutanlar stratejik bir yerde mevzi oluşturur. atatürk teftiş ederken mevzinin daha geriye alınmasını emreder. birliğin komutanı denileni yapar ama içi kemiriyordur atanın yanına gider. bulundukların yerin stratejik bir yer olduğunu, düşmanın durdurmak için avantajlı olduğunu vs anlatırken atatürk bir soru sorar.
"sen öğle sonları burada rüzgarın hangi yönden ne kadar biz hızla estiğini bilir misin çocuk?"
komutan cevap veremez.
muharebe sırasında atatürk'ün dediği gibi şiddetli bir rüzgar çıkar ve göz gözü görmez. eğer mevziler değiştirilmemiş olsa idi türk askerinin çok kayıp vereceği komutanlarca anlaşılır.
atatürk savaş konusunda bir dahi idi.
bunu düşmanları bile vurgulamıştır.
ulaştığı makam ve mevkilerde asker olmasının büyük önemi olmasına rağmen savaşa karşıydı. "Savaş kaçınılmaz olmalıdır; bir ulusun hayatı söz konusu olmadıkça savaş bir cinayettir" derdi.
şimdiki gibi kantinde askerlik yapıp "3 saatte şam'a varırız" fantezisi kuranlardan değildi!
edit: Yıl 1938, General McArthur'un en zor, en problemli, en buhranlı dönemi. Birden çok sıkılır ve yanında duran yüz yirmiden fazla kişiye döner ve aynen şöyle der:"Şu anda hiçbirinizi değil, büyük istidadı ile Mustafa Kemal'i görmek için neler vermezdim. Askerlik dehasıyla insanlık idealini O'nun kadar nefsinde birleştirmiş bir adam tanımıyorum."
---
bu söz de benden gelsin.
vatan topraklarımız çok bereketlidir. burada türlü güzelliklerin yetiştiği gibi hainler de fazlaca yetişir!
atatürk olmasaydı bakış açısının ne zaman değişeceğini anlayamamakla beraber yine de bu soruya cevap vericem. bir kere atatürk olmasaydı savaş olmayabilirdi-hoş taha akyol ama hangi atatürk kitabında milli mücadele fikrinin kazım paşadan çıktığını söylese de kazım ki kendisinden daha düşük rütbeli atatürk'ün karşısında selam durmuştur.-.ikincisi ortaya dünya savaşı bile çıkmayabilirdi*.
Atatürk osmanlı savunma ve saldırı stratejilerini okuyup tatbik etmiştir. Belki onun gibi bir komutan çıkmadı. ama kimsede onun kadar ingilizleri memnun etmedi.
(bkz: lozan)
