(bkz: Sultan vahidüddin) Mütâlaalarından ortaya çıkacağı gibi, Mütâreke günlerinde (1918) 1. Cihan Harbinin neticelerinden sorumlu olan suçlulardan (Devleti harbe sokan ittihâdcıları kasdetmektedir) bana miras kalan ve birbirini takip eden musibetlere karşı, sadece ve sadece şahsımı siper eyledim.
Aslında bir taraftan tehlikeli bir yerde kalan hilâfet merkezinde savaştan galib çıkan itilâf Devletleri ile yüz yüze olmak ve onlar tarafından sıygaya çekilmek ve diğer taraftan Anadolu yu istila eden Yunanlılara mukabele için mümkün ve mahrem vasıtalarla Anadoluya memur eylediğimiz Yâverlerimizden Mustafa Kemal in ihâneti ve bize karşı takındığı isyankâr tavrı karşısında kalmıştım.
Bununla beraber aziz vatanımın menfaatleri için Kuvay-ı Milliye nin sonradan şekil ve mahiyetinin değişeceği hususunda bende meydana gelen fikir ve kanaatlerime rağmen, yine fedâkârlık mesleğini tercih ve takip eyledim. Sırf bu sebep ve hikmet ile, millî gayelere itâatkâr kabineleri iktidara getirdim ve senelerce Kuvay-ı Milliyeyi takviye ettim ve gelişmesi için çalıştım.
Anadolu Zaferinin ne gibi tehlikeli şartlar altında tarafımızdan hazırlandığını gösteren belgeler ile Anayasa gereği saltanat makamının korunacağını tasvir eden diğer mühim evrak tesbit edilerek derlenmiş olduğundan, bunların dahi zamanı gelince umumi efkâra açıklanarak, islâm ın hizmetkârı veyahut yıkıcısı olanların teşhir ve tayin edileceğini temin eylerim. Sultan vavahidüddin
Nitekim vefâtını duyan Mustafa Kemal Paşa nın şu sözleri de, bu cümleleri destekler mahiyettedir: Çok namuslu bir adam öldü. isteseydi, Topkapı Sarayının bütün mücevherlerini götürür ve öyle bir ordu kurup dönerdi ki..
Not: eksileyenlere kaynakları veriyorum. "Bilinmeyen osmanlı" sh: 300 "BA, DH- ŞRF , dosya 99 belge, 137,231,308,328,387;" özsoy, osman "Salatanattan kurtuluşa giden yokda kurtuluş savaşının perde arkası", istanbul 1999 sh 122 vd. ; uluçay" Padişahların kadınları ve kızları" sh. 184- 187; Öztuna" Osmanlı devleti tarihi", c. I, sh. 672-675;" Devletler ve hanedanlar" , c. II, sh 339-345; Sonyel, Salahi r "son osmanlı padişahı vahidettin ve ingilizler" belleten, c xxxıx , sayı 154 (1975),sh. 257-264.
