Daha önceden konmuş hiçbir hukuk kuralı ile bağlı ve kayıtlı olmaksızın bir devleti kuran, ona hukuki, siyasi statüsünü veren anayasayı ilk kez ya da yeniden yapan iktidardır. 3 durumda ortaya çıkar:
1. Yeni bir devletin kurulması durumu
2. Bir savaş sonucu yok olan devletin yeniden ortaya çıkması
3. Varolan anayasal düzenin ihtilal ya da darbe sonucu ortadan kalkması.
ihtilal, hükümet darbesi, bağımsızlığın kazanılması gibi kesintiler nedeniyle hukuk boşluğunun olduğu durumlarda ortaya çıkar. kendisini bağlayan pozitif hukuk normu yoktur. sınırsız, hukuk dışıdır. sadece sosyolojik faktörlerle sınırlıdır. bizde de 1921, 1961, 1982 anayasaları asli kurucu iktidardır özelliği taşırlar.
Asli kurucu iktidar anayasal bir deyimdir. Başka bir hukukla yani daha önce koyulmuş kurallarla bağlı olmayan iktidardır. Devleti tanımlar, siyasal rejimi tanımlar, devletin sınırlarını ve erkler ayrılığının nasıl çalışacağını belirler. bu anlamda anayasanın maddelerinin değişmesi ile anayasanın tamamının değişmesi farklı kavramlardır. anayasanın maddelerini kurulmuş iktidarlar anayasada gösterilen usullere göre değiştirebilir. Ve tali kurucu iktidar sıfatını alırlar. Anayasanın tamamını değiştirmek için asli kurucu iktidar olmak gerekir ki bu kurulu- tali iktidar olmamak demektir. Olağan dönemlerde anayasa yapılmak isteniyorsa yapılacak tek şey, seçimle anayasa yapacak bir meclisi seçmektir. sıfırdan seçilen meclisim işi sadece anayasa yapmaktır daha sonra kendini fesheder. Yeni anayasaya uygun olarak ilk seçimler yani türev-kurulu-tali iktidarlar seçilir.
bugün demokratik olarak bizden hayli geride olduğunu düşündüğümüz tunus meclisi, halkın istediği reformlar için baştan anayasa yapmak gerektiğini ve bunun için asli kurucu iktidar gerektiğini belirterek kendilerini feshedip sıfırdan bir meclisin anayasa yapması için önünü açmıştır. bizde ise tali kurucu iktidar tuttuğu bal çanağından vazgeçmeden asli kurucu iktidar olmayaya çalışmaktadır. Yani tunus bile mersine biz tersine...
olağanüstü şartlarda sıfırdan yeni bir anayasanın kurucusu olan ve misyonunu gerçekleştirdikten sonra uzun ya da kısa süreliğine uykuya yatan iktidardır. en yaygın ortaya çıkış şekli darbeler ve devrimlerdir. devrimler sonrası anayasa hazırlayan meclislere de konvansiyon denir.
