Endüstride kullanılan elektrik makinalarından, en sağlam olanı, en az arıza yapanı, en ucuz olanı ve en çok kullanılanı elektrik motorudur. Çalışma ilkesi bakımından bu makinalara indüksiyon Makinaları da denir. Bu makinalar endüstride genellikle motor olarak çalıştırılırlar, fakat belirli koşulların sağlanması halinde generatör olarak da kullanılabilirler.
Asenkron makinaların, senkron makinalardan en büyük farklılıklarından bir tanesi, dönme hızının sabit olmayışıdır. Bu hız, motor olarak çalışmada, senkron hızdan küçüktür. Makinanın adının asenkron makina oluşu işte bu özellikten ileri gelmektedir. Asenkron makinalar bir fazlı, iki fazlı, üç fazlı ve çok fazlı olarak yapılırlar. Günümüzde, fabrikalarda, evlerde, bürolarda bir ve çok fazlı asenkron motorlar büyük ölçüde kullanılmaktadır.
Motor olarak çalıştıklarında, dönme hız ayarları, doğru akım motorlarının hız ayar ve kontrolü
kadar kolay ve ucuz bir düzen ile yapılamaz. Bununla beraber, Tristöry yardımı ile günümüz endüstrisinde bu motorların hızları da kolayca ayar ve kontrol
edilebilmektedir.
Bir asenkron motoru hareketsiz halinden nominal hızına kadar, bağlı olduğu şebekeden aşırı akımlar almaması ve yol alma momentinin mümkün olduğu kadar büyük olması koşulu altında hızlandırma olayına yol alma denir.
Kısa devre rotorlu asenkron motorlar ilk kalkınmalarında, sekonderi kısa devre edilmiş bir transformatöre benzedikleri için, normal (anma) akımlarının 4-6.5 kati akım çekerler. Bilhassa büyük güçlü asenkron motorlara direk yol verildiklerinde ilk kalkınmada çekecekleri büyük kalkınma akımları enerji iletim hatlarında düşen gerilimin artmasına sebep olurlar. Dolayısıyla, bu hattan beslenen alıcılar uçlarındaki gerilimin düşük olmasından etkilenirler. Mesela, 100 kW'lik bir asenkron motoru çalıştırdığımızda, motorun şebekeden çekeceği aşırı kalkınma akımı enerji iletim hattında gerilim düşümünün artmasına neden olur.
Asenkron motorların ilk kalkınma anında çektikleri aşırı akımlar kendi sargılarına fazla bir zarar vermez. Çünkü üç, beş saniyede motorun devri normal değerine ulaşır. Çektiği akım da normal değerine düşer. Stator sargılarında döner alanın endüklediği zıt emk'in meydana gelişi bir saniyeden az bir zaman alır. Motor devrinin aniden yükselmesi ve stator sargılarında endüklenen zıt emk'lerin ani büyümeleri motorun şebekeden çektiği kalkınma akımın 2-3 saniyede normal değerine düşmesine neden olur. Küçük güçlü asenkron motorların çekecekleri akımlar ihmal edilebilecek değerlerde olacakları için enerji iletim hatlarında hissedilebilir gerilim düşümüne sebep olmazlar. 5 HP ve daha küçük güçlü asenkron motorlar ile yüksek reaktanslı asenkron motorlara direk olarak yol verilebilir. Asenkron motorun gücü ve döndürme momenti motora uygulanan gerilimin karesi ile orantılıdır. Motora uygulanan gerilim düşük olunca, motorun gücü ve döndürme momenti de düşecektir.
Asenkron motorlara yol verme metotları şunlardır.
1.Direk yol verme,
2. Düşük gerilimle yol verme,
a) Seri dirençle yol verme,
b) Seri reaktansla yol verme,
a) Oto trafo ile yol verme,
d) Yıldız-Üçgen Şalterle yol verme,
3. Tristörlerle, transistörle asenkron motora yol vermesi,
a) Yumuşak Yol Verici (Sofi Starter) ile Yol Verme
b) Frekans Değiştirici ile Yol Verme
4. Bilezikli asenkron motorların dirençle çalıştırılması,
yapması en zevkli motor tipidir. çıkrıklarda bobinleri sararsın, yerleştirirsin, bağlantıları yaparsın, vernikler, toplar, monte edersin. yıldız bağlantıda çalıştırırsın biraz döner, sonra üçgen bağlantıya alırsın adeta şahlanır. çıkardığı ses sizi mest eder.
stator ve rotor devir sayısı arasında fark olduğu için asenkron ismini almıştır. asenkron motorun etikende yazan devir sayısı rotor (motor mili) devridir. örnek olarak etiketinde 1500 devir/dakika yazan bir asenkron motorun stator devri aslında 1500'ün üzerinde bir devirdir. aradaki bu farka kayma denir. ve motor dönüş hareketini bu asenkron kaymadan alır.
meslek lisesinde anamızı sikmiş motor çeşidi.bir de hocalarımız derdi lan oğlum şanslısınız telle (o zamanki adıyla pttnin hibe ettiği zayıf akım kablolarından bahsediyor)motor sardırıyoruz derslerde abidinpaşa meslek lisesinde iple sarıyolar öğrenmek için diye.
senkron motorlar enerji üretmek için kullanılırken asenkron motorlar enerjiyi harcar ve güç üretir. motora binen güce göre devir sayısı değişkenlik gösterir. yani güç arttıkça devir sayısı düşer. küçük ölçekli işletmelerde yıldız üçgen yol verme ile çalıştırılırken daha komplike tesislerde frekans konvertörleri, uyartım akımı değiştiren sistemler vs şekillerde yol verilerek çalıştırılır. ytü elektrik mühendisliği öğretim üyelerinden hülya hanım, şenol bey, mustafa bey... e teşekkürü bir borç bilir ellerinden öperim.
