bir amacı gerçekleştirmek için en kısa ve en az maliyetli olan yolu tespit etmek için gereken aklın kullanım biçimine araçsal akıl denir.
araçsal akıl machiavellinin amaca giden her yol mübahtır önermesiyle apaçık bir şekilde tecelli etmiştir.
araçsal akıl genelde tüm dünyada özelde ise türkiyede hayatın her alanına nüfuz etmiş durumdadır. temelini faydacı dünya anlayışında bulan aklın bu kullanım biçimi insanı hayvandan aşağı bir haleti ruhiyeye sürüklemektedir.
araçsal aklın en tehlikeli yönü ise konformizmin etkisiyle yaşananların ideal olduğu yanılsamasına insanları sürüklemesidir. böylece ideale ulaştığını ve doğal olanın bu olduğuna kani olan bireyler içinde bulunduğu düzenin adaletsizliklerine karşı dehşet bir tepkisizlik içine girmektedirler. isyan kültür ve ahlakının yok oluşunun önüne set çekmek ancak aklın itidalli kullanımı ile mümkündür.
aklın itidalli kullanımı ise ancak allah azimüşanın peygamberlerin serveri aracılığıyla bize ilettiği temel ilkelerin hazmedilip yaşantının bu ilkelerin süzgecinden geçirilmesi ile mümkündür. bireyin şahsiyete, topluluk yığınının ümmet seviyesine yükselebilmesinin; yani iki dünya hayatının kurtuluşu bu şekilde mümkün olacaktır.
