arabasının plakası da ara olan fotoğraf sanatçısı. huysuz ihtiyar. salvador dali, winston churchill, indira gandhi gibi dünyaca tanınmış isimlerle röportajlar yapıp, fotoğraflarını çekmiştir.
bir röportajında "o kadar pezevengi çektim picasso'yu adam akıllı çekemedim" diyerek şahsımı yerlere yatıran güzel yürekli adam. sahip olduğu fotoğraf arşivinin değeri milyon dolarla ölçülüyor.
ismet inönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Maria Callas, Fikret Mualla, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile roportajlar yapmış ve fotograflarını çekmiş Ermeni asıllı Türkiye'li fotoğraf sanatçısı.
fransa'da türkiye mevsimi kapsamında, 8 eylül salı günü paris belediye başkanı bertrand delanoe tarafından "vermeil madalyası"nın takdim edileceği dünyaca ünlü fotoğraf sanatçımız.
bence, istanbul'a ara güler'in gözleriyle bakabildiğimiz zaman yaşanmalı birde karlar altında istiklal; şehrin kokusunu içimize kadar çekebilmek için... muhteşem adam.
edip cansever "anısındayım" isimli şiirini kendisine adamıştır.
bir röportajında hala fotoğraf çekip çekmediğini merak eden muhabire "şehrin her tarafındaki parkeleri söküp asfalt yaptılar neden çekeyim ben zaten şehri en güzel zamanında çekmişim şimdi bu haliyle niye çekeyim anladın mı?" diye cevap verip, beni keşke biraz daha erken doğsaydım şeklinde düşüncelere sevk etmiş fotoğrafçı.
(bkz: banu güven) de hakkında bir iki kelam etmiştir.
Foto muhabirliği zor iştir. Ben kenarından köşesinden yaptım. Milliyet te çalıştığım dönemde dış görevlere genelde tek başıma makinemle çıkardım. Golan ı Suriye tarafından çektiğim fotoğraf dokuz sütuna açılınca çok mutlu olmuştum ama biliyordum, iş burada değildi. iyi foto muhabiri olmanın başka birçok kriteri vardı. Mesele röportajın konusunu en iyi şekilde aktaracak fotoğrafları çekebilmekti.
Filistin de bir çatışma anı mı? Bütün muhabirler çatışma anında elinde makinelerle çalışıyor olurdu zaten. Çok sayıda iyi fotoğraf da çıkabilirdi. Önemli olan orada o çatışmanın aktörlerini ya da koşullarını en iyi anlatacak fotoğrafı çekmekti. Olayların akışını değiştirmeden tabii. Ya da önemli bir şahsiyetle görüşülüyorsa, diyelim ki bir muhalefet lideri, portresi hem o adamın liderliğini hem de muhalifliğini, varsa başka özelliğini de anlatacak bir fotoğraf olmalıydı. Aslında o dönem bizdeki gazeteler öncelikle muhabirinin olay yerinde olduğunu gösteren fotoğraflar isterlerdi. Yani olay yerine varınca Cehenneme girdik, hem de ilk biz tadında başlıklarla verilebilecek, fonda yıkıntı, önde muhabir olan fotoğraflar Bazılarında muhabir eliyle olay yerini de işaret ederdi. Muhabir kan ter içinde o fotoğrafı çekip koştura koştura yıkatır ve gazetenin baskısına yetiştirirdi. Beceremezsen yerdin fırçayı. Sanki bütün operasyon boşa gitmiş gibi muamele edilirdi.
Yıllar içinde o anlayış biraz değişti. Şimdi sadece röportajların vinyeti oluyor o tür fotoğraflar. Ama asıl değişen teknoloji. Foto muhabiri artık röportaja rulo rulo filmle gitmiyor, o ruloları gazetesine göndermek için ajansların kapısını aşındırmıyor. Açıyor bilgisayarı, fotoğrafı yüklüyor, yolluyor. Fotoğraflarını banyo etmek mecburiyeti de yok. Ben bu kadarını 22 yılda gözlemledim. Bir de Ara Güler i düşünün. 60 yıldır mesleğin tüm kahrını çekerek foto muhabirliği yapan bir usta. Onun muhteşem hikayesi bir kitapta toplandı.
Gazeteci Nezih Tavlaş ın Fotoğrafevi nden çıkan Ara Güler röportajı, Foto Muhabiri Ara Güler, bu toprakların gelmiş geçmiş en yaman foto muhabirini anlatıyor. Hem biyografi, hem de içinde Ara Güler in doğrudan anlatımı olduğu için otobiyografik bir tarafı var.
1950 lerin başında foto muhabirliğe başlayan Ara Güler in ilk fotoğrafları istanbul un köklü Ermeni gazetesi Jamanak ta yayımlanıyor. Yeni istanbul, Hayat mecmuası derken, Ara Güler in dünya birinci ligine, Life- TIME muhabirliğine terfi ettiğini görüyoruz. Meşhur Kumkapı balıkçıları foto röportajı gibi bir ilk iş çıkaran Ara Güler in evrensel değerlerle çalışan bu dergilerin has muhabiri olması sürpriz değil elbet. Görsel anlatıma hep ilgi duyan, çocukluğunu Cinema Paradiso daki gibi sinema filmlerinin arasında geçiren, canını yanan ruloların alevlerinden zor kurtaran, Camera ve Leica Photography dergilerini elinden düşürmeyen Ara Güler zekâsında bir adamdan başka ne beklenebilir ki?
Geçen yüzyıla damgasını vurmuş isimler, Bertrand Russell, Pablo Picasso, Alfred Hitchcock, Indra Gandhi, Sophia Loren ve daha kimler kimler onun objektifine bakıyor. Nemrud Dağı ndaki heykelleri ilk kez çektiğinde, burada Hayat dergisi Bize dağ-taş fotoğrafı getirme diyor, orada Paris-Match dergisi Muhabirimizin keşfi başlığıyla veriyor. Afrodisias keşfi de burada aynı yaklaşımla karşılaşırken, onun araştırmaları sonucunda kazı başlıyor, Türkiye nin en önemli ören yerlerinden biri ortaya çıkmış oluyor. Bu arada Paris-Match ve Life-TIME ın yanında Stern in de muhabiri olmak Ara Güler besliyor. Ara Güler, Türkiyeli bir foto muhabiri değil, dünya foto muhabiri çünkü. Burada beraber çalıştığı isimler arasında ise geçenlerde kaybettiğimiz Nezihe Araz ı büyük saygıyla anıyor.
Kendi şansını yaratan adam
Sophia Loren in yatak odasına nasıl girdiği, 1960 darbesini nasıl resimlediği, teki Kıbrıs harekatını nasıl çektiği, Picasso ya nasıl ulaştığı, kafaları çekip kendini attığı Anadolu nun ücra köşelerinden nasıl röportajlar çıkardığı, Hayat mecmuasının genel yayın yönetmeni Şevket Rado yu neden ve nasıl kovaladığı, yıllarca bavullar dolusu film ve film banyosuyla nasıl seyahat ettiği ve bu yüzden gümrükçülere nasıl dil dökmek zorunda kaldığı, gittiği yerlerde otellerde nasıl karanlık odalar kurduğu, buradaki dergilerin verdiği harcırah yetmediği için yurtdışında nasıl yolsuz kaldığı ve her seferinde mesleğini yapabilmesi için baba parasının yardımına koştuğu, nasıl Master of Leica olduğu, çok sonraları dijitalin nimetleriyle nasıl barıştığı, hepsi bu kitapta.
Ana fikir: Ara Güler inki bir şans hikâyesi değildir. Şansı, Ara Güler bizzat kendisi yaratmıştır. Bu meslekte başarının en azından yarısı hazırlıktır, önemli bölümü cevvallik, küçük bir bölümü de tamamen bağımsız bir parametre olarak şans. Hazırlık olmadan şans hiçbir işe yaramaz. Ara Güler in hayatı da bunu gayet iyi anlatıyor zaten.
Ama Ara Güler in hayatı aslında çok daha fazlasını anlatıyor. Memleketin 80 yıllık tarihini. Zaten fotoğrafları bunun 60 yılını anlatıyordu, şimdi o anlatıma kendi hayatından kesitler ve anılar da eşlik ediyor.
Ara Güler merak edenlere, memleket tarihini anlamak isteyenlere ve foto muhabiri adaylarına ısrarla tavsiye edilir.
dün bir gazetede yayınlanan röportajında kendisine yöneltilen ''siz göre istanbul'un simgesi nedir?'' sorusuna, ''benim ulan istanbul'un simgesi'' cevabıyla yarmış, bozuk ağzın kendisine yakıştığı usta.
geçen ara kafede gördüm kendilerini. içeride cam kenarında oturuyordu. türk kahvesinden bir yudum aldı ve cebinden çıkardığı mendille burnunu sildi. çok rahattı sümkürdü sümkürdü ve etrafındaki hayran bakışlarda hiçbir değişiklik olmadı. bu adamın bu rahatlığı cezbediyo belkide insanı aynı şey okan bayülgen içinde geçerli çetin altan içinde.
kendisine fotoğraf sanatçısı denilmesini istemeyen zat.
az önce cnn'de -hayatım ve şehrim- isimli programın konuğuydu. beraber istanbulu gezerken sunucu "neden fotoğraf sanatçısı denmesine karşı çıkıyorsunuz?" diye sordu, ara güler;
- sanat öyle bok bir şey oldu ki, sanatçıyım demeye utanıyorum - diyerek cevapladı. bu arada program boyunca en çok kullandığı kelime "bok" kelimesidir. pek bir tatlı yapıyor kendisini o ayrı.
yaşamın 'o' anlarını içinde binlerce anlamla dondurmayı başaran aydın boydsan'la birlikte gençlik iksiri bulunduğunda içmesi gereken ikinci kişi mükemmel şahsiyet .
(bkz: ara'dan yetmiş yedi yıl geçti.)
