malum u aliniz, onuncu yıl marşında geçer, "demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan"
ya arkadaş; oradan bakıyorum, buradan bakıyorum. yok.. bir harita aldım, dedimki ben bu demirden ağı bulacam. kaybolmuş gitmiş, hala bulamıyorum. bir tane çızgı var enlemesine. onuda kim yapmış belli değil. gerçekten merak ediyorum, neredeymiş bu ağ ? nasıl bir demir ağ imiş ?
ağ görmemiş olsak yeriz belki ama artık, bilgi çağındayız, baktığın vakit, demir you ağı nedir diye insan görebilyor acaba diyorum, yer altına falan mı yaptılarda dış mihraklar saklıyor.
şaka, geyik bir tarafa da, cumhuriyetin ilk yıllarında gösterilen muazzam ilerleme takdir edilesi. fakat biraz abartıldığı da bir gerçek. hülasa, demir ağ biraz yalandır dostlar, kusuruma bakmayın...
olan sınırlı demiryollarını da amerikan arabası satılsın diye piç eden adamlara, memleketi kalkındırdı demekten daha büyük müdür ?
sanmam...
eldeki imkanlarla aç,yoksul bir millet ancak o kadarını yapabilmişti. daha çok parayla daha fazlasını yapmak yerine zimmetine para geçiren demokrasi şehidine sorun siz "neden olanın üzerine eklemedin ?" diye.
motivasyon amaçlı bir gaz verme sözüdür, cumhuriyetin ilk yıllarında pek gündemdedir. cumhuriyet dönemi boyunca muhtelif sebeplerle hayal edildiği kadar uygulamaya sokulamamıştır, o ayrı konu.
yokluğun ve gerçeğin ne olduğunu bilipte başlık sallamak.
kalınmı geldi editi: neden zorunuza gidiyor beyler.
sadece behiç erkinin kim olduğunu araştırırsanız dahi o zamanki yokluk ve emeği görürsünüz.
götüyle okunulduğunda bile bu tür anlam çıkarılması mümkün olmayan şiirden bir kesittir. ancak bazı kişilerin zırvaları o derece aptalcadır ki bunu neresiyle okuyor** bilemiyorum, orda ki ince vurguyu amlamayacınca bu söz elbette yalana dönüyor.
örneğin anadolu'daki ilk demiryolu hattı olan izmir-aydın ve izmir-turgutlu hattını ingilizler yapmış ve işletmekteydi.
abdestsiz evrak imzalamayan(!) ve ingiliz kraliçesinin çok ama çok çekindiği(!) abdülhamid han muzaffer daima döneminde ise adana-mersin demiryolu hattı ingilizlere yaptırılmış ve işletmesi için ingilizlere verilmişti.
istanbul-bağdat hattı ise almanların kontrolündeydi.
her neyse, kısacası osmanlı döneminde yerli ve milli bir demiryolu hattımız bulunmamaktaydı.
tamamı yabancıların kontrolündeydi.
işte bu durum milli mücadele yıllarında da büyük sıkıntılara sebep olmuştu.
zira cepheye yapılacak sevkiyatların çoğu demiryolları vasıtasıyla yapılmaktaydı. lakin lokomotif kullanacak bir tek türk yoktu.
çünkü memleketin en kilit şeylerini yabancılara teslim etmekte bir beis görmeyen ecdadımız osmanlı, trenleri hareket ettirecek bir ehli müslüman makinist yetiştirememişti.
hal böyleyken atatürk de bu durumdan rahatsızlık duymuş, cumhuriyetin ilanından sonra yaptığı ilk işlerden biri de işte bu demiryollarının tamamını millileştirmek olmuştu.
ama öyle kimsenin malına el koyarak, hukuksuzluk yaparak, çökerek değil.
osmanlı'nın çektiği peşkeşlerin tamamının bedellerini ödeyerek bu demiryolu hatları millileştirildi.
türk kurtuluş savaşının tamamlayıcısı ve türkiye cumhuriyeti'nin tapu senedi olan lozan antlaşmasının en önemli maddelerinden biri de her türlü kapütilasyon ve imtiyazların kaldırılmasıdır.
bu imtiyazlar içinde osmanlı'dan devreden demiryolu hatları yapım ve işletme imtiyazları da vardır.
bu imtiyazların tamamı atatürk tarafından kaldırılmıştır.
işte bunlardan biri de osmanlı'nın abd'lilere tanıdığı chester imtiyazı dır.
abd, (bkz: chester imtiyazı) haklarının kaldırılmasını kabul etmemiş, bu yüzden de lozan antlaşmasını tanımamıştır.
günümüzde, halihazırda abd lozan antlaşmasını tanımamaktadır.
1924 yılında çıkarılan kanunla osmanlı'dan kalan, toplam uzunluğu 4100 km olan ve tamamı yabancıların işletmeciliğinde olan demiryolu hatlarının 3800 kilometrelik kısmı 1938'e kadar satın alınarak millileştirilmiştir.
bir yandan yabancıların işlettiği hatlar millileştirilirken, diğer yandan da demiryolu olmayan bölgelere yeni hatlar yapılmış, bunun için amerikalılar ve ruslarla anlaşmalar yapılmıştır.
yukarıda kısaca bahsettiğim (bkz: chester imtiyazı), abd'lilere tanınan bir imtiyazdır.
ve tam anlamıyla bir vatana ihanet belgesidir.
bu chester imtiyazına göre;
-abd, osmanlı coğrafyasında demiryolları hatları döşeyecek,
-abd-osmanlı demiryolu şirketi döşenen demiryollarının işletmecisi olacak,
-demiryolları hatları boyunca 20 km sağı, ve 20 km solu olmak üzre tüm madenler ve arkeolojik kalıntıların hakları osmanlı amerikan şirketine ait olacaktır.
peki chester antlaşmasını kim imzalamış, 99 yıllığına abd'ye bu imtiyazı kim tanımıştır?
abdestsiz evrak imzalamayan abdülhamid han...
abd'li sömürgeciler bu chester imtiyazından faydalanarak türkiye'deki bütün maden sahalarının yakınlarında demiryolu hatları inşa etmeye başladılar.
lakin kurtuluş savaşı kazanılıp, lozan görüşmeleri başladığında abd'lileri bir telaş aldı.
zira türk tarafının olmazsa olmazlarından biri kapütilasyonlar ve her türlü imtiyazın kaldırılmasıydı.
abd'lilerin de anadolu coğrafyasında sahip olduğu 99 yıllık bu ballı kaymaklı imtiyazdan vazgeçmeye niyeti yoktu.
amerikalılar lozan görüşmelerinde türkiye’nin yanında yer aldı.
türkiye, 24 temmuz 1923 tarihinde lozan’ı onayladı.
abd ile türkiye arasındaki chester projesi bazı ayak oyunları da kullanılarak tbmm’de vekillere onaylatıldı.
lakin zor oyunu bozdu.
tbmm'nin onayladığı ve osmanlı'dan devreden bu chester imtiyazı mustafa kemal paşa tarafından yırtılıp atıldı.
bu belki de atatürk'ün milli iradeyi yok saydığı tek husustur.
düşünsenize, milli iradeye ve ulusal egemenliğe son derece önem veren atatürk, tbmm'nin onayladığı bu antlaşmayı uygunsuz bularak veto etmiş, iptal ettirmiştir.
ama şüphesiz ki bu iptal hareketi ulusun, milletin menfaatinedir.
işte bu iptal sebebiyle abd hiçbir zaman lozan antlaşmasını tanımamış, chester imtiyazından vazgeçmemiştir.
ömrü cephede, savaşlarda geçmiş bu adam, en ince detayına kadar milletini düşünmüş, milletin menfaatlerini her şeyin üzerinde tutmuştur.
ama ne yazık ki günümüzde birkaç zibidi tarafından karalanmaya çalışılmaktadır.
