miletus okulunun son temsilcisi anaximenes'tir. iyonik lehçede yazdığı kitabının sadece bir bölümü elimize geçmiştir.
o da miletus okulunun geleneğini sürdürerek 'ilk ve enson' arayışına girişti. ancak anaximenes'in görüşlerinde bir geriye gidiş görülebilir. anaximander'in özdek dışı töz yaklaşımını reddederek, thales gibi ilk ve son öğeyi özdekte aradı. ancak suyun yerine havayı koymuştur. havayı görüşlerinin temeline oturtmasının nedeni solunum olgusu olabilir, çünkü insan ancak soluk aldığı sürece yaşar, hava yaşam ilkesidir. insanla doğa arasında bir paralellik olduğunu düşünerek: 'tıpkı ruhumuzun hava olmakla bizi bir arada tutması gibi, soluk ve hava tüm dünyayı kuşatır.' o halde hava dünyanın tözüdür. töz kavrayışını: 'olan, olmuş ve olacak şeyler, tanrılar ve tanrısal şeyler ondan doğarken, başka şeyler ise onun döllerinden gelir' diyerek daha net bir şekilde açıklamıştır.
tüm şeylerin havadan geldiğini açıklamakta ki zorluğu ise dahice bir yaklaşımla çözmüştür. görgüllerin ilk öğesini hava olarak açıklarken sıkışma ve seyrelme kavramlarını belirtir. hava görünmezdir; ancak sıkışma ve seyrelme süreçlerinde görünür olur, genişler ya da seyrelirken ateşe, sıkışırken bulut, toprak ve son olarak taşlara dönüşür. ona göre hava seyreldiği zaman sıcaklık yükselir ve ateşe doğru evrilir, oysa sıkıştıkça soğur ve katı nesnelere yatkınlık gösterir. o halde hava tüm görgülleri kuşatır. olgusal olarak ortaya koyduğu sıkışma ve seyrelme bilimsel açıdan büyük ilerleme gösterir(tabi bu olguyu töze dönüştürmesi hariç).
thales gibi dünyayı düz görmüş, dünyanın havada bir yaprak gibi yüzdüğünü düşünmüştür.
iö 494 yılında miletus'un düşüşüyle miletus okuluda son bulmuştur.anaximenes okulun son temsilcisi olarak, thales ve anaximander'den daha önemli olarak anılır. şüphesiz okulun son temsilcisi olmasının bunda payı büyüktür.
Anaximandros''u öğrencisi olan Anaximenes de Miletlidir. Anaximenes de arkhé sorunu üzerinde durur, o da, Anaximandros gibi, ana maddenin bu varlık temelinin birlikli ve sonsuz olması gerektiğini söyler.
Anaximenes''de, Thales gibi, bu sonsuz şeyi belirli bir şeyle bir tutar. Ona göre ilk-madde hava''dır. Hava sonsuz bir hava denizi olarak evreni kuşatır ve yer de bu hava denizinde düz bir tepsi gibi yüzer.
Anaximenes''in felsefeye iki yeni görüş olarak girmiş olan iki anlayışı vardır:
Anaximenes, ''bir hava (soluk) olan ruhumuz bizi nasıl ayakta tutuyorsa, bunun gibi, bütün evreni de soluk ve hava sarıp tutar''diyor. Böylece, ruh kavramı felsefede ilk defa ortaya çıkmış oluyor. Burada ruh, insanın canlı vücudunu bir arada tutan, onu canlı kılan, onun cansız bir yığın olarak dağılmasını önleyen ''şey''dir, burada ruh, yaşam diye, canlı vücudu cansızdan ayıran diye anlaşılıyor ve soluk ile bir tutulduğu için, maddi birşey olarak düşünülmektedir.
Bütün nesnelerin kendisinden çıkmış olduğu ana maddenin canlı olması gerektiğini ortaya atmıştır. Anaximenes havayı, hayatın ve ruhun asıl maddesi saymakla, genel olarak madde kavramı da, kendisinde birşeyler olan, birşeyler geçen madde kavramı belirmiş, bununla da bu maddede olup bitenler üzerinde, maddedeki süreç üzerinde düşünmeye de yol açmıştır.
Anaximenes''e göre: Hava, yoğunlaşma ve gevşemesi ile çeşitli nesnelere dönüşür. Genişlemesi ve gevşemesiyle ateş olur, yoğunlaşmasıyla rüzgarlar, bulutlar meydana gelir, bulutlardan su, sudan toprak, yüksek bir yoğunlaşma derecesinde de taşlar meydana gelir. Böylece, ateş, sıvı ve katı – maddenin bu üç ana biçimi – özü bakımından hep kendisiyle aynı kalan tek bir ana maddenin çeşitli yoğunlaşma ve gevşeme evrelerinden başka bir şey değildir. Bütün var olanlar bu anamaddeden kurulmuşlardır ve her şey onun bu anlatılan değişmeleri yüzünden olur.
