Doğrudur.
Osmanlı'dan önceki atalarımız zaten Anadolu'yu eserlerlerle donatmis Osmanlı ya yapacak birsey kalmamış.
Bunda bile bit yenigi ariyosunuz amk.
yanlış bilinendir. anadolu'nun tüm şehirlerinde çok sayıda osmanlı eseri vardı, maalesef osmanlı zamanında çoğunlukla kulanım ahşap olduğundan o eserlerin çoğu yandı, kalanlar ise ya harabe oldu yahut yıkıldı, zaten biz türkler vefasız millet olduğumuzdan kalanlarıda koruyamadık. günümüze ise sadece taş eserler kaldı.
azizim bizdebu tarih bilmezlik ecdada saygısızlık varken taş eserlerin dışında eser kalması mümkün mü? zamanında tariih eserlere yapılan muameleler arşivlerde kayıtlıdır.
düşündürücü değil acı gerçektir yukarıda savunmak için ahşap malzeme deniyor ulan 15 yy topkapı sarayı ndan tut lale devri 3. Ahmet eserlerı ve son dönem balyan ailesi tarafından yapılan ki bu aile bir ermeni ailesidir dolmabahçe ve yıldız kasrı dahil çoğu eser taştir Hatta para o kadar boldur ki altınla sıvanmıştir ya anadolu?
Ingiliz elçisinin önce istanbul yani payitaht sonra musul u görünce dediği gibi "burası osmanlı mi?"
osmanlı eyalet sistemi otonom devletleri bünyede tutan "sıkı" bir federasyondu...
kibrimizden çatladığımızdan, imparatorluk - imperium kavramını da götünden anladığımızdan algımızda osmanlıyı hep üniter bir devlet olarak biçimlendiriyoruz...
cezayir, tunus, fas akdenizde en büyük düşmanımız olan venedik dükalığı ve cenevize sopa çeken barbaros'a verilmişti ve önce barbaros ve kardeşleri sonra sırasıyla başka isimler oraları içişlerinde bağımsız, osmanlıya asker ve vergi veren, osmanlının ricası geçen ama hükmü geçmeyen yerler olarak yönettiler.
moldova öyleydi, sudan öyleydi, adalar öyleydi, dürzi bölgesi öyleydi, yemen öyleydi, ayvalık öyleydi...
öyleydi oğlu öyleydi...balkanları daha mamur eden osmanlı değil yöre halkıydı... bosna'dan mora'ya, teselyadan belgrad'a osmanlı memurları vergi toplamak ve olası isyanları elden geldiğince engellemek dışında ikitisadi veya kültürel yapıya çok da fazla nüfuz edemez, etmezlerdi. çoğu kent yada bölge 18. yüzyılın sonlarına kadar eski asil yada ileri gelenlerin denetleyip osmanlının taleplerini yerine getirdiği bağımsız kent devletleri olarak kendi kendilerini yönetti. 19. yüzyıl başından itibarense yükselen burjuvazi ve oluşturulan kent meclisleri idareyi aldı ve zaten pek fazla hükmü geçmeyen osmanlı devletinin kalan otoritesi de kırıldı gitti. 100 yıldan biraz fazla süren bir süreçte 3 kıtada 40 devlet kurulan topraklar uçtu gitti.
osmanlının bayındırlık ve iskan bakanlığı yoktu... imardan anladığı da istanbul'u sususz, ekmeksiz bırakmayacak kadar belediyecilik yapmaktı...
istanbulda 3-5 esnaf, 5 - 10 yençeri ağası toplanıp halkın memnuniyetsizliklerinden faydalanıp isyan çıkarınca vezirlerin, sadrazamların hatta padişahların kellesi gidebiliyordu çünkü. istanbul dışındaysa isyan çıktığında bastırılırsa bastırılıyor, bastırılamazsa o topraklar elden çıkıyordu 17. yüzyıl sonrası osmanlı devletinde.
geri kalan yörelerde yaptırdığı şeyler ise ezici çoğunluğu ibaethane, yerel memur yetiştirmek için medrese ve yerel garnizonların birbirine yakın olarak konumlandığı (tercihen kale içlerinde) komplekslerdi. bir de hareketli ticaret yollarının konak noktalarında yaptırılan hanlar vardır. çoğu vakıf olarak görülse de "müsadere" denen keyfiyetten servetlerini korumaya çalışan yüksek dereceli osmanlı memurlarının tercihleridir bunlar da. benzer sebeple çok sayıda ibadethane de yaptırılmıştır... orta halli bir cami ve /veya imaret yaptırır hatta bazen sadece tadilatı yapılır karşılığında onlarca çiftlik, dükkan, dönümlerce orman bu ibadethanenin vakfı olarak kurulur, baniliğine de bu işi düzenleyenin soyundan gelenler tayin edilip aile serveti korunmaya çalışılırdı. bu servetler de kısa yoldan edinilmiş ve "ganimet" olarak niteleyebileceğimiz şaibeli servetlerdi aslında...
arşivler on binlerce vakıf sözleşmesiyle doludur eğer yokedilmedilerse... yeni yeni pörtlemeye başlamış osmanlıyı ağzından düşürmeyen ama osmanlı ile alakası aztek yada inkalardan fazla olmayan osuruk suratlı bademlerin ezici çoğunluğunun kursağında bu vakıfların da lokması vardır. iç ve doğu anadoluda sırf vakıf mallarını indira gandi etmek için yüzlerce han, hamam, cami yokedildi 1914 -1940 arasında... sorarsan cehape camileri ahır yaptı... yersen...
bir de sürre alayı denen bir garabet vardı. kabe örtüsü, armağanlar taşıyan bu alay yoldan çıktıktan sonra geçtiği nerdeyse her şehre armağan ve harçlık vere vere mekkeye kadar giderdi. arap kabile reislerine kabeyi yağmalamamaları için hediyeler yollardık her yıl...
neyse dağılmayalım...
birinci sebep osmanlı ileri gelenleri yatırım ve hayırlarını (yukarda anlattık çoğu zaman ikisi aynı kapıya çıkıyordu) anadolu dışına yapıyorlardı. ilk sebep anadolu hem ekonomik açıdan verimsiz (yani prim yapmıyordu günümüz deyimiyle) hem de bunların gözünde yaşanacak yer değildi... etrak-ı biidrak, ekrad-ı biinsaf vs buldukları anadolu halkını sevmezdi osmanlı elitleri...
ikinci sebep şehzadeler saray dışında idari staj yaparlarken bursa, amasya, manisa gibi şehirlerde kalır ve oraları kendi bütçelerinden kalkındırırlardı. şehzadeler sarayda tutulmaya başlandıktan sonra o şans de gitti.
üçüncü sebep osmanlı elitlerinin 19. yüzyıla kadar balkan devşirmeleri, italyan, arnavut, macar, polonyalı, alman, hatta fransızlardan ağırlıkla oluşması...
bunlar da servetlerini doğdukları topraklara akıtmışlardır. aralarında anadolu kökenliler çok çok azdı.
çok uzun olan konuyu özetleme gerekirse;
osmanlının bir imar bütçesi yoktu. o yüzden ibneliğine balkanlara yapılıp, anadolu boş bırakılmamıştır. ilk kalkınma hamlemiz ii.abdülhamid zamanında başlamış ve körfez ülkelerine ve suudi yarımadasına abartmadan söylüyorum "tonlarca" altın gömülmüştür. o da bize kan, kurşun ve şehit acısı olarak geri dönmüştür.
ingiltere 2 asır kaldığı memleketlere hatta kendi sınırlarında olmayan şehirlere dahi hastaneler, okullar, kütüphaneler açtığı için çekildikten yıllar sonra dahi hükmettiği topraklarda izi, dili, kültürü kalmış bir imparatoluktur. osmanlı ise cengiz imparatorluğunun biraz daha ağır çekimlisi gibi davrandığından kursağından trilyonlar akıttığı halklar tarafından dahi nefretle anılır...
Osmanlı'nın doğru yere yatırım yapmasındandır.
Devlet yönetmek esasen şirket yönetmeye benzer ve hiç bir başarılı şirket yöneticisi boşa yatırım yapmaz. Osmanlı Hanedanı da pragmatik olarak kendilerine bilim adamı, asker, şair, devlet büyüğü kazandıran balkan çoğrafyasına yatırım yapmayı tercih etmişir. Anadolu insanı bu kalifiye insanların oluşması için zemin hazırlamak dışında bir işleve sahip olmamıştır. yalnızca tarla sürüp hasat biçen vakti geldiği zaman orduya alınan bir kitleye yatırım yapmak devlet tarafından pragmatik nedenlerle uygun görülmemiştir.
Osmanlı'nın iyisinin de kötüsünün de altında anadolu insanı değil balkan insanını vardır.
her ne kadar şu vilayette şu padişah şehzadeydi falan filan diye bize anlattılarsa da osmanlı'nın bir türk(ırkçılık anlamında değil, devleti kuran ırk anlamında) yurdu olan anadolu'yu hiç umursamadığını görüyoruz. balkanlara gösterdikleri önemin onda birini anadoluya göstermemişlerdir. az biraz 2. abdülhamid osmanlı'nın bütün topraklarında restorasyona girmişliği vardır. bunun dışında elle tutulur bir şey yok.
padişahlarımızın gözleri hep avrupa kıtasında ve kırım yarım adasında olmuş. çok çarpıcı bir örnek vereyim. istanbul osmanlı'nın başkenti değil mi? evet başkenti. peki adam gibi bir eser var mı osmanlı'dan kalan? yok! adam gibi bir eser yoktur anadolu yakasında, ne varsa avrupa yakasındadır. devasa camiler, külliyeler, saraylar. istanbul'da bile anadolu yakasına sırtlarını dönmüşler.
Türlerde hep olandır. Bakınız anadoluyu inşa eden kim? Selçuklular onlar da türkistanı umursamayıp buraya yatırım yaptı. Velhasıl yönümüz en başından beri batı.
kendini cahil, bakımsız bırakanlara değil de onlar için eğitim, iyilik yapmaya çalışanlara saldıranlar bilmelidir. din adamlarının her dediğinin manyakça yinelendiği, insanların umarsızca tımarlarda sömürüldüğü yer olmuş anadolu.
