1985'in 8 eylül gecesi, new yorkmanhattan'da, gecenin sessizliğini yırtan çığlıklar eşliğinde, devasa bir gökdelenin 34. katından aşağıya “düşmek” suretiyle korkunç bir şekilde hayatı sonlanan kübalı ünlü performans sanatçısı, heykeltıraş, ressam.
lise eğitimini iowa eyaletindeki regis lisesi ve briar cliff kolejinde tamamladı.
1967'de iowa üniversitesinde arkaik dönem sanat tarihi ve yerel halk kültürleri üzerine eğitim aldı. üniversite eğitimi esnâsında genç bir kadına tecavüz eden bir cinsel saldırı suçlusunun mahkeme salonundan elini kolunu sallayarak çıkması hadisesi üzerine bu hususta bir takım sivil hareketlerde yer almaya başladı.
belden aşağısını çıplak bırakacak biçimde soyunan ve iç çamaşırını aşağıya indiren ana, kalçasını kan lekesiyle kaplayarak bir çalışma masasının üzerine uzandı. canlandırdığı bu korkunç ve kanlı tecavüz sahnesinin fotoğrafı ile sanat dergilerine kapak oldu ve kamuoyunda istediği çarpıcı etkiyi yarattı.
yaptığı resimlerle, çektiği sansasyonel fotoğraflarla ataerkil sisteme, hukuka, baskıya, şiddete, insanın o karanlık dünyasına sert bir darbe indirirken, özgürlük arayışındaki isyankâr 1960’lı ve 1970’li yılların sembol kadınlarından biri hâline geldi. genç sanatçılar, sesini ve derdini duyuramayan kadınlar ve bilhassa “hayır” diyenler için umut ışığı oldu.
çocukken küba'da tanıştığı santeria ayinleriyle ve taino kızılderililerinin tanrıça kültürüyle bağlantılı ritüellerde bedenini sanatsal çalışmalar için kullandı, bu şekilde “ötekilerle” bağ kurmaya, onları görünür kılmaya gayret etti.
1974'te new york'ta gerçekleştirdiği body tracks isimli performansında bedeni bir varlık olarak değil, bir iz olarak târif etti. bu performansında kollarını kana bulayan mendieta, galerinin duvarlarına dönük vaziyette kollarını yukarıya doğru iki yana açmış, sonra da aşağıya sürükleyerek yakarışının izini bıraktı.
kariyeri boyunca untitled, goddess of wind, ochun, witness, labyrinth of venus, furrows adlı ve daha birçok kısa film, fotoğraf, heykel ve resim türünde eserler veren, ve çeşitli performanslar sergileyen ana mendieta, sanat camiasında tanıştığı minimalist artist, heykeltıraş carl andre ile evlendi.
8 eylül 1985 gece yarısı, greenwich'te andre ile beraber yaşadığı 34. kattaki apartman dairesinde, alt komşuların söylemesine göre eşiyle giriştiği sert bir tartışma esnâsında sarf ettiği “yapma, ne olursun yapma!” haykırışlarından kısa bir süre sonra devasa gökdelenden aşağıya “düştü”.
911 hattını arayan carl andre, şu sözlerle yardım çağrısında bulundu ve “ben bir sanatçıyım, eşim de sanatçı. bir konuda kavga ediyorduk, o odasına gitti. ben de arkasından gittim. o, camdan aşağıya atladı,” sözlerini sarf etti.
eşi carl andre şüpheli sıfatıyla gözaltına alındı ve bir yargılanma süreci başladı, ancak 1988'de serbest bırakıldı.
hâdise kayıtlara “intihar” olarak geçti.
hiç şüphesiz bu büyük bir ironiydi, çünkü ana mendieta'nın çocukluğundan beri yükseklikten korktuğu bilinirdi.
o gece, o dairede ne olduğu her dâim büyük bir muamma olarak kaldı.
29 sene sonra, 2014'ün mayıs ayında manhattan chelsea bölgesinde dia art sanat merkezinde takipçileriyle buluşan carl andre'nin sergisinde, bir grup eylemci, mendietavârî bir protestoyla, ellerine aldıkları bağırsak parçaları ve kanla dolu bir torbayı binâ girişine atarak “where is ana mendieta?” (ana mendieta nerede?) sloganları attı.
böylece, ana mendieta, mücadelesi ve trajedisiyle ebediyete gitti.
