ilerleme yasak, teknoloji haram. teknolojiyi tümüyle reddeden bir hıristiyan tarikatının mensupları olan amishler'e pennslyvania, ohio, indiana ve abd'nin birçok eyaletinde rastlamak mümkün. sayılarının 170 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. 1800'lü yıllardaki gibi yaşamaya devam eden amishler, hala avrupa'dan amerika kıtasına göç ettikleri günkü şartlarda yaşamaktadirlar.
cogunlukla ABD'nin Pennsylvania eyaletinde yasayan isveç asıllı protestan mezhep. ilk olarak 16. yüzyılın başında isviçre'de, reform hareketleri sırasında vaftizmi reddeden ve yeniden takdis olmaya inanan gruplar arasında ortaya çıkmış. Yeniden Takdis hareketini savunurlar. Avrupa'daki baskılara dayanamadıkları için, o zamanlar özgürlük vadeden abd'ye göç etmeye baslarlar.
geleneksel kıyafetlerini değiştiremeyecek, kadınların saclarını kestıremeyecegı kadar katı bır ınanısları vardır. teknolojiyi sadece sosyal hayatlarından cıkarmıslardır. Örnek olarak sür üretiminde bulunanlar süt sağma makineleri kullanırlar.
devasa çiftlik evlerinde ne klima var ne de telefon, çünkü amishler elektrik kullanmıyorlar. teknolojinin bütün nimetlerini reddediyorlar. devlet hizmetinde çalışmıyor, oy kullanmıyor, askerlik yapmıyor ve hatta vergi vermiyorlar.
witness filmiyle var olduğunu öğrendiğim tarikat, grup artık her ne ise. yaşayışları gerçekten çok garip. evlerinde temel ihtiyaçlarını giderecek hiçbir elektrikli alet yok. sebebi ise elektrikli aletin onları dünyaya daha bir bağlayıp dinlerinden uzaklaştırdığıdır. esasında dinleri hristiyanlık gibi görünüyor ama daha farklı. kadınlar boneye benzeyen başörtüsü takıyor. kiliseye gitmiyorlar yani ortak olarak kullandıkları bir kiliseleri yok. herkesin evinde bir ibadethanesi var. ölülerini yakmıyorlar. herkes evinin bahçesine gömüyor.
gerçekten çok ilginç bir yaşantıları var. tüm bunları yapmalarının tek açıklaması dinleri. evlilik anlayışları da garip. bir nevi akraba evliliği yaygın onlarda. en az beş çocuk kuralı varmış ve şu vakte kadar ihlal eden olmamış.
amerika'da yaşıyorlar ve ne askerlik yapıyorlar ne de oy kullanıyorlar. bir bakıma sisteme ve eğitime de karşılar. çocuklarını okutmuyorlar onları dinden uzaklaştırdığı gerekçesiyle.
bir an düşündüm de, gerçekten kabus gibi bir hayat.
Amish... Filmlerden falan hatırlarsınız (Harrison Ford mu oynuyordu William Hurt mü?), Amerika'da bir mezhep. Geçen yıllarda içlerinden bir sapık okul basıp çocukları takır takır öldürünce varlıkları yeniden hatırlanmıştı...
Amerika'da, çocuğunu ergenlik çağına gelmeden vaftiz ettirmeyenlerden kilisede piton yılanıyla ayin yapanlara, kan naklini ve askere gitmeyi reddedip kıyamet kopmasını bekleyenlerden on altı kadınla evlenenlere kadar bir sürü protestan çeşidi var. Bu da o çeşitlerden biri. Amerika bir fırsatlar ve manyaklar ülkesi değil mi?
Fakat kelimenin her anlamında çeşit ha, bunlar da çağdaş teknolojiyi reddediyorlar. Kutsal Kitap'ta yazmıyormuş.
Hani şu korku filmi gibi görünüp de korkutmayan "Köy" filmindeki çeşitler gibi (Night Shyamalan adlı yönetmen bunu hep yapıyor), dağ başında topluca yaşıyorlar. Kendilerini toplumdan ayırıp soyutluyorlar. Diğer insanlara, çok mecbur kalmadıkça, bulaşmıyorlar.
Bunlar aslında isviçre'den göçmüş bir "anabaptist" mezhebinin üyeleri, ve insanı dinden uzaklaştırdığı gerekçesiyle çağdaş yaşama karşı çıkıyorlar. Mezhebin yumurtlandığı dönem olan 1700'lere takılıp kalmışlar. Sayıları da 180 bin kadar varmış, az buz değil ha...
Elektrik yasak, telefon yasak, televizyon falan kafadan yasak, kadınlarda süslenme püslenme kesinlikle yok, çok sade giyiniyorlar, at arabasıyla geziniyorlar ve sütçülükle falan geçiniyorlar. Evlenene kadar tıraş olabilirsin fakat evlendikten sonra sakalını da kesmeyeceksin!
1700 yıllarının giysileriyle dolaşmayı tam da beceremeyince, ortaya, beyaz eşya kullanmayan ama hasır şapka giyen, televizyon seyretmeyen ama pantolonla dolaşan, at arabası kullanan ama şehre indiği zaman motorlu taşıt trafiğine de girmek zorunda kalan saçma sapan bir sakiller takımı...
Buna benzer yaratıklar bizde de var. Fatih ilçesinin Çarşamba mahallesine gidince görüyorsunuz, ortalık, Abbasi halifesi Harun Reşit devrindeki Bağdat havasında.
Bu açıdan "peygamber efendimiz onu kullandığı için dişlerini misvakla temizleyip diş fırçasını reddedenler" de bir tür 'Müslüman Amish' olurlar... Kur'an-ı Kerim'de yazmadığı için aya gidildiğine bir türlü inanamayanlar, falan...
Amerika'da dangalaklık serbest midir? Serbesttir.
En yüksek hukuk mercii olan Supreme Court, "şiddet ve başkasına dayatma içermediği sürece Satanizm'in bile bir tür din sayılmasına" karar vermişti hatırlarsınız. Orada demokrasi vardır, her ne kadar birtakım Güneyli ayılar sarık sarmış Hindu'yu Müslüman sanıp öldürmeye kalkacak kadar ahmak olsalar da... Her ne kadar son on beş yıldır "Müslüman görünümlülere" hayatı zindan etmeye niyetlenseler de, din ve vicdan özgürlüğü vardır.
Bizde de vardır ama bizde "inkılap kanunları" da vardır. Atatürk devrimleri.
Uygulama şimdilerde gevşemiş olsa bile bunlar Anayasa'ya da girmişlerdir.
Örneğin, sarıkla gezmek yasaktır. Şapka giymek zorunludur. Aslında şapka "giymemek" de yasaktır ve şu anda, yüksek tansiyon nedeniyle güneşten korunmaya çalışan bencileyin birkaç emekli dışında, bütün Türk erkekleri suç işlemektedirler! (bilmiyor muydun? şaşırmadım!)
Büyük önder, şapka devrimi yapmıştır ama, ileride günün birinde şapka modasının geçeceğini düşünmemiştir doğrusu!
Örneğin 'istikbal göklerdedir' demiştir ama cep telefonu hakkında hiçbir şey söylememiştir. işin güzel yanı, peygamber efendimizin de "dizüstü bilgisayar kullanımı" üzerine hiçbir hadis-i şerifi yoktur.
"Itlib ül ilme velev bis Sin" deyip genellemiştir, bilim Çin'de de olsa isteyiniz... Bu açıdan, misvak kullanmakta ısrar eden ahmak aslında efendimize karşı gelmektedir!
insanlar, kendi dangalaklıklarını yaşamakta özgür olmalı mıdırlar?
Evet, olmalıdırlar.
isteyen televizyon seyretmeli, dileyen mum ışığında geviş getirebilmelidir. Bayramda dileyen Roma'ya, isteyen Tahran'a gitmelidir.
Kavga gürültü, "başkasına da empoze etmeye kalkınca" çıkıyor. Amish topluluğunun Amerika Birleşik Devletleri'nde iktidarı ele geçirmeye çalıştığı hiç görülmedi, başkan adayı çıkardığı da...
Başkasına zorla sarık sardırmak yasak.
Pekiiii başkasına zorla şapka giydirmek neden serbest, hatta övgü kaynağı?
