yıllardır bursa da yaşamış pazarlamacılık yaptığım yıllarda bursa nın neredeyse tüm ara yolları bilmeme rağmen sokaklarını hala çözemediğim bursa mızın güzide semti. bir girdim mi çıkamıyorum arkadaş arabayla ya da yaya fark etmiyor.
çocukluğumda elit yaşamın diğer adıydı burası. altıparmak'ta oturanlar biraz kalburüstü, iş güç sahibi insanlar olurdu. bizden farklı olarak dairede otururlardı, evlerinde kalorifer falan vardı.
şimdiyse varoşun dibine vuran, resmen dökülen bir semte dönüşmüştür. sabah akşam bitmeyen teksas özentisi ergenlerin kavgaları, apaçi tipli bebelerin varlığı, her sokağından oluk oluk akan fuhuşu ve araçla girilirse insanı intahara sürükleyebilecek duruma getiren daracık sokak aralarıyla kaçılası bir semt olup çıkmıştır.
yine de eski güzel günlerini bilenler için sadece ön cehanta yer alan caddesi vazgeçilmezdir. eskiden beri yerinde olan burç sineması, çiçek pasajı, cafeleri, arap şükrü'sü, ışıl ışıl mağazaları falan harikadır.
şimdi tekrar düşündüm de, bursa'nın resmen olmazsa olmazıdır...
Üniversite yıllarımı Arap Şükrü sokağında ki kafelerinde geçirdiğim cadde. Uzun süredir yolum düşmemişti takıldığımız kafeler falan kapanmış garip hissettim.
Altıparmak adının oldukça eskilere dayandığı semttir:
"Altıparmak Caddesi’nin olduğu mahallenin ismi, daha çok Yahudi azınlığın yaşadığı yer olduğundan yakın geçmişe kadar “Yahudilik Mahallesi” olarak biliniyordu. Altıparmak Caddesi’nin her iki yanında yer alan “Altıparmak Mahallesi”ne bu adın, “Altıparmak” lakaplı Mehmet bin Abdullah Çelebi’nin yaptırdığı mescit nedeniyle verildiği söylenir. Ayrıca Bursa Kadı Sicilleri’nde yer alan bazı belgelerde bu mahallede oturan “Altıparmak” lakaplı “Yasef” adlı ünlü bir Yahudi’nin ismi geçmektedir.
O dönemlerde mahalle nüfusunun çoğunluğunu Yahudiler ve gayrimüslimlerin oluşturduğu düşünüldüğünde, mahalle (ve cadde) adının bu kişinin adından gelebileceği söylenebildiği gibi; 1484 tarihli kadı sicillerinde adı sık sık geçen ve tüccar olduğu anlaşılan ve mahalleye mescit yaptıran Altıparmak lakaplı Abdullah oğlu Hoca Mehmed’in (Hoca Mehmet Altıparmak’ın adının mahallleye verildiği ihtimalinin daha doğru olduğu, Fatih devri hocalarından Abdullah Çelebi bin Mehmed Efendi tarafından 1471 yılında mahallenin kurulduğu, caminin ise 1513’de yapıldığı) söylenebilir. Yine kaynaklara gore, mescidin yanındaki mermer çeşme üzerinde de “Altıparmak” yazılıymış.
Altı Parmaklı Adam
Bir başka güncel söylenceye gore; mahalleye muhtarlık yapan bir kişinin ellerinde altı parmak olduğu için, zamanla bu durum Bursa’ya yayılmış ve buraya gelenler, “Altıparmaklı’ya gidiyorum”, “Altıparmak’tayım” demeye başlamış ve bölgenin ismi de böylece yerleşmiş. işin ilginç yönü 1965’li yıllarda, Yahudilik Sokağı’nda Arap Şükrü’nün büyük oğlu Yılmaz Değişmez’in 10 masalık balıkçı lokantasında altı parmaklı bir adamın sık sık görüldüğü de o dönemlerde 1 1 Eylül ilkokulu (Şimdiki Osmangazi Kaymakamlığı) 2nci sınıfında okuyan Aydemir Kartaloğlu adlı kişi tarafından ifade edilmektedir. (A.Kartaloğlu, 17.11.2005, wowturkey)
Altı Parmağı Andıran Heykel
Hatta daha sonraları, Altıparmak Caddesi ile Atatürk Caddesi’nin kesiştiği noktada, sanki 6 parmağı olan bir elin avuç kısmını andıran ve üzerinde güya Cumhuriyet’in altı temel ilkesini simgeleyen çeşitli kabartmaların olduğu, 6 sütunlu heykelden dolayı halk arasında bu bölgeye “Altıparmak” denilmeye başlandığı söylense de bu doğru değildir . Çünkü sonradan kaldırılan ne idüğü belirsiz altı sütunlu heykelden önce de bu bölge ve cadde “Altıparmak” olarak anılmaktaydı."
"Altıparmak Mahallesi ismine 1509 yılındaki sicillerde rastlanmaktadır. Altıparmak isminin mahalleye, burada yaşayan Abdullah Çelebibin El-hacc Mehmed isimli, Altıparmak diye meşhur olan birinden geldiği sicillere dayanarak ileri sürülmektedir. (Köseoğlu. S. 9) (Kepecioğlu. Sf:6) Mahalledeki hane sayısı 1521 yılında 25 iken, 1573 yılında 75 olarak kaydedilmiştir. (Dostoğlu s.374)"
ismi muamma olarak bir sürü rivayete konu olmuştur. ancak ismi Alaca denilen kumaşın yarı ipekli bir çeşidinin adıdır. Asıl alaca, kırmızı zemine sarı çubuklu olarak dokunduğu halde, altıparmak’ta çubuklar sarı, siyah, beyaz, mavi, yeşil, mor gibi altı renk üzerinedir. Erkek gömlekleri ve peşli kadın entarileri yapılır ve bunun üretildiği bölge de altıparmakta yoğunlaşınca ismini kumaş isminden almıştır.
