Oğuzların destanî hayatını anlatan önemli bir eser Dede Korkut Kitabı’dır. Bu eserde islâm öncesi ve sonrası Türk kültür hayatının yansımaları birlikte görülmektedir:
"Ağız açub öger olsam/ Üstümüzde TANGRI görkli.’’ yücelerden yücesin/ Kimse bilmez nicesin/ Görklü TANGRI/ Çok cahiller seni gökde arar, yerde ister/ Sen hod mü’minlerin könglindesin "
"Allah'tan başka Tengri yok." Süleyman Çelebi (Mevlid-i Şerif)
Yusuf Has Hacip, “Kutadgu Bilig” yani “Mutluluk Veren Bilgi” adlı eserine, “Tenri ezze ve celle ögdilsin ayur” diye başlar.
Kanuni ve Yavuz dönemlerinde yaşamış olan Edirneli Nazmi'nin dilinden:
"Kutluluğla geldiğince her uruc,
Her Müselman şen olup dutar uruc.
Ol ki gerçekten Müselman olmaya,
TENGRi saqlasun o her gün yer uruc."
(Kutlu Oruç geldiğinde, her Müslüman sevinir, oruç tutar. Gerçekten Müslüman değilse de, Tanrı korusun, o her gün orucunu yer.)
(Edirneli Nazmi, Türk-i Basit isimli eserinden)
Kaşgarlı Mahmut da, “Divan-ı Lügati’t Türk” adlı eserinde, Tengri adının anlamını 3 şekilde açıklamıştır;
ilki; Müslüman Türklerin taptığı, “ilâh” ya da “Allah”
ikincisi; Müslüman olmayan Türklerin, “Gök Tanrı”sı
Üçüncüsü; Somut ve soyut görünen her nesnenin, her varlığın adı.
bre cahil. sen sanıyor musun insanın niyeti iyiyse tanrı kelimeleri umursasın? tanrı senden daha mı kıt bir görüşe sahip? senin belki biz kafanı okuyamayız ama allah senin içindekileri de gördüğü için hesabın ona göre kesilecek. istersen tanrı istersen yehova de
tanrı türkçe bir isim olmakla beraber ya gerçekten Tanrıya ve allah diyenleri cennetine almayacaksa, anaaammmm gitti Juriler uğruna kılınan namazlar, öz kızına şehvet duymalar filan. siz siz olun işinizi garantiye alın % 50 50 kullanın.
Bu kıyağımı da unutmayın.
Tanrı Türkçe bir kelimedir ve onu söylerken burada her şeyden çok niyet önemlidir. Ve neye dediğin önemlidir ki bizde tanrı derken masadan bahsetmiyoruz. Allahtan bahsediyoruz.
