Geçmişten beri halk arasında Alevilerin (Kızılbaş ve Bektaşi toplulukların) “öz Türk” ve Aleviliğin de Türklerin islam imanını algılama biçimi olduğuna dair genel bir kanaat vardır. Bu kanaati besleyen birçok husus vardır ki, bunlardan biri de konu ile yapılan bilimsel çalışmalardır.
Bu yazıda Aleviliğin neden Türklük olduğu konusunda bazı temel bilgiler üzerinde durulmuştur.
1- ALEViLiK, TÜRK KÜLTÜR HAVZASINDA OLUŞMUŞTUR
Aleviliğin oluşumu, Türklerin Hz. Ali evlatları ile islam’ı kabul ettikleri Horasan bölgesinde başlamıştır. Horasan’dan büyük Türkmen göçleri ile Anadolu’ya ve çevre bölgelere taşınan Alevilik, bu bölgede oluşumunu tamamlamıştır.
2- ALEVi OCAK, OYMAK VE AŞiRETLERi TÜRK’TÜR
Alevi ocak, oymak ve aşiretleri Türk kökenlidir. Türkçe konuşanlar dışında Zazaca ve Kurmançca konuşanlar da Osmanlı arşiv belgelerinde Türk, Yörük, Türkmen vb şeklinde kaydedilmiştir. Özellikle Tunceli ve çevre bölgelerde yaşayan aşiretlerin Çaldıran savaşından sonra Türkçeyi nasıl terk ederek diğer dilleri konuşmaya başladıkları Osmanlı arşiv belgelerine yansımıştır.
3- SOYDAN GELMELiK, TÜRK SOYUNU VE KÜLTÜRÜNÜ KORUMUŞTUR
Alevi birinin Alevi anne babadan gelmesi olarak tarif edilen soydan gelmelik, özellikle Çaldıran savaşından sonra bir refleks olarak gelişmiştir. Önceki kaynaklarda böyle bir uygulama bulunmamaktadır. Çaldıran savaşından önce Kızılbaş olan bütün boy, oymak ve aşiretlerin Türkmen olduğunu biliyoruz. Doğal olarak soydan gelmelik, Kızılbaş boylar arasında Türk soyunu korumuştur.
4- ALEViLiĞiN YAZILI KAYNAKLARI TÜRKÇEDiR
Aleviliğin yazılı kaynakları (risaleler, buyruklar, erkannameler, cönkler vb.) Türkçe kaleme alınmıştır. Yazıldığı dönemdeki Türkçenin bütün özelliklerini yansıtan bu metinler, yazıldıkları dönemin Türk toplumuna da ayna tutmaktadır. Bu bakımdan değerleri daha da artmaktadır.
5- ALEVi ULULARI VE ÖRGÜTLEYiCiLERi TÜRK’TÜR
Aleviliğin iki büyük merkezi olmuştur. Bunlardan birincisi Hacı Bektaş Dergâhı, ikincisi ise Erdebil Tekkesidir. Her iki merkezin kurucuları, başları ve bunların etrafında toplanan öncü kişilikleri Türk’tür. Özellikle Balkanlara kadar Yol’u yayan Hacı Bektaş’ın öğrencileri Türk ulularıdır.
6- ALEVi OZANLARI TÜRK’TÜR VE TÜRKÇE YAZMIŞTIR
13. yüzyıldan 20. yüzyılın başına kadar (benim taramalarıma göre) 900 (dokuz yüz) kadar Kızılbaş-Bektaşi aşığının şiirleri günümüze kadar ulaşmıştır. Bunların (Arnavutça olan az kısmı hariç) tamamı Türkçe ile yazılmıştır. On binlere ulaşan bu zengin edebiyat ürününe, bugün bile birçok halk sahip değildir.
7- ALEViLERiN SOY KÜTÜĞÜ TÜRKLÜĞÜ GÖSTERMEKTEDiR
iran Azerbaycan’ından Balkanlara kadar (Arnavutlar hariç)bütün Aleviler, Horasan’dan geldiklerini ve Türk olduklarını bilir ve söylerler. Buna Tunceli ve çevre bölgelerde yaşayan ocaklar ve aşiretler de dâhildir. Bu sözlü soy kütüğü, kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır.
8- ALEViLiĞiN DiN DiLi TÜRKÇEDiR
Aleviliğin tarikat kapısındaki ibadeti olan Cem erkânı tamamen Türkçe icra edilir. Arapça okunan bazı ayetler hariç, baştan sona kadar bütün dualar vb Türkçedir. Tunceli ve çevre bölgelerde yaşayan Aleviler de günümüze kadar cem erkânlarını Türkçe icra etmişlerdir. Din dili olan diller; yayılır, genişler ve büyürler.
9- ALEVi DiNi TERiMLERiN VE DiNi UNVANLARIN ÖNEMLi KISMI TÜRKÇEDiR
Türkler, islam’ı Farslar üzerinden öğrendikleri için dini terimlerin bir kısmı Arapça, bir kısmı ise Farsçadır. Ancak Alevilikte bugün bile canlı şekilde kullanılan yol, ocak, sürek, dede vb gibi çok sayıda dini terim ve unvan Türkçedir.
10- ALEViLERiN KÜLTÜRÜ, SAF HALDEKi TÜRK KÜLTÜRÜDÜR
Aleviler üzerinde yapılan halk bilimsel çalışmaların birçoğu Alevi kültürünün en saf haldeki Türk kültürü olduğu noktasında birleşmiştir. Özellikle islam öncesi Türk kültürü ile güçlü bağları olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda Alevilik, kültür ile vahiy arasındaki ayrımı iyi korumuş ve diğer islam milletlerine kendi kimliklerini koruyarak Müslüman kalmanın pratiğini sunmuştur.
11- ALEViLiK TÜRKLEŞMEKTiR
Hacı Bektaş Veli’nin Anadolu’daki faaliyetleri sonucunda bazı yerli toplumların “Türk olduğu” kaynaklarda ifade edilmiştir. Bunun dışında Hıristiyan çocukları Türk ailelerin yanında önce Türkleşmiş daha sonra Bektaşi tarikatına intisap etmiştir. Yeniçeriler böyle bir eğitimden geçmişti. iran’da Kızılbaş devletinin kurulmasından sonra Türkçe ve Türkleşme yaygınlaşmış, bu durum irani halkları bile etkilemişti. Türkçe, iran’da ortak dil olmuştu. 20. yüzyılın başına kadar iran’ın bir Türk devleti olarak gelmesini sağlayan Kızılbaşların çalışmalarıydı.
Sonsöz
Alevilik; Türk kültürü ile islam imanının aynı kapta ve ince bir denge içinde yaşanmasıdır. Alevilik; Türk kültürünü, günümüze zenginleşerek getirdiği gibi islam imanını “gönül temizliği” temelinde ele almış, yobazlığa ve gericiliğe geçit vermemiştir. imanı “sevgi” temelinde tanımlayan Alevi imanı, “kul hakkı”nı ön plana çıkararak insanın toplumla ve doğayla (yatay) ilişkisine dikkat kesilmiştir. Dindarlığın ölçüsünü ise, kişinin imanını ikrarından sonra yatay ilişkisine göre değerlendirmiştir.
çakma yahudilik inancını savunan hödük kimmiş diye merak edilen konudur.
tarikatlar cemaatler şeyh şıh gavs diye (ekseriyetle sunniler) dini önderlerini papa gibi yetkiler ruhbanlık makamı yakıştırması az geldi de şimdi aleviler inancı soya indirgeyip yahudiliğe mi özeniyor?
bu kadar cahil olmayı nasıl beceriyorsunuz, şaşırmamak elde değil.
Lan ne trollüğü git işine. Bana daha çok sen trollüyorsun gibime geliyor. Senin gibi Wikipedia'yı doğru kaynak kabul etmiyorum. Aleviyim diyorum ulan. inancımı Wikipedia'dan mı öğreneceğim? Wikipedia'da yazılanları senin benim gibi adamlar yazıyor.
Ben bilgilerimi Wikipedia'dan değil doğrudan doğruya alevilikten alıyorum.
Mantıken, bir Dede’nin Seyitliğini kanıtlaması için en az 1400 yıllık bir aile soy kütüğüne sahip olması gerekir. Böyle bir bilgi de kimsenin elinde yoktur.
Al madem bana inanmıyorsun sana doğru kaynak gösteriyorum. Ona inan.
Yahu uzay muhtarı bir alevi olarak senden mi öğreneceğim aleviliği? Hayatım alevilerin arasında geçmiş. Seyit soyundan olmayan dede olamaz gibi saçma bir şey söylüyorsun. Buna inanmamızı bekliyorsun. Üstüne üstlük Aleviliği caferilikle karıştırıyorsun. Beni güldürme Allah aşkına ya. Git yat.
Elbette cemevine herkes girebilir ama soyundan alevilik yoksa alevi olamazsın. Bektaşi olabilirsin. Cemevine giden bir sürü Bektaşi var. Sen de onlardan biri olabilirsin.
Alevilik bir yoldur, bir felsefedir, bir kültürdür.
Alevilikte Eline, diline, beline sahip ol felsefesi vardır. Yani hırsızlık yapma, dedikodu yapma, yalan söyleme, zina yapma.
Ben kendine kürt diyen alevilerin asimile olduğunu düşünüyorum. Özellikle tunceli'de türkler ciddi manada kürtleşmişler ama Türk olduğunu bilen tuncelili aleviler de vardır tabii. Küçük bir kısmının da Ermeni olduğunu düşünüyorum.
Dedelik için seyit olma şartı falan yoktur. O senin uydurman. Caferilik ile Aleviliğin pek alakası yok. Onlar da 12 imam'a saygı duyuyor ama onların camileri var. Bizim cemevimiz var. Ha aleviler de camiye gidebilir, namaz kılabilir tabii. O ayrı konu. Bu inanç meselesidir.
Nusayriler arap'tır ama onları alevi olarak kabul etmiyorum. Onlar bizden farklıdır. Balkanlarda mesela Bulgaristan'da Türkmen alevileri var. Bektaşilerle karıştırmayın. Balkan Bektaşileri Türk soylu değildir.
Bektaşilik aleviliğe en çok benzeyen yoldur. Onlarda tekke var bizde cemevi.
Alevilik demek chp'lilik demek değildir. Ben eski chp'liydim ama yeni chp'yi beğenmiyorum. Trollük De yapmıyorum. Her siyasi görüşten alevi olabilir. Alevilik bir siyasi görüş değildir.
