giriş;
alan ismi ;345.567.18.49 gibi bazı sayılardan oluşan ve ıp adresi olarak bilinen server'ların internet üzerinde birbirlerini tanımalarına yarayan adresin, insanların anlayabileceği alternatif bir şeklidir.
alan ismi internette web sitesine girmek istediğinizde veya elektronik posta göndermek istedğiniz bir kişiyi, kuruluşu veya bir şirketi tanıtan internet adresidir.
alan isimleri nasıl kullanıldıklarına bağlı olarak, çoğunlukla bir mal veya hizmeti tanıtmaktadır.
alan isimlerinin temel özelliği kaydedilen bir alan isminin bir kere daha kaydının yapılamamasıdır. yani herhangi bir alan isminden dünyada sadece bir tane bulunmaktadır. yani alan isimlerinde teklik ilkesi geçerlidir ve bir alan ismi sadece bir kişi tarafından kullanılabilir.
a)
türkiye'de alan isminin alınabilmesi için odtü'nün kayıt formlarının ve şartlarının yerine getirilmesi gerekmektedir. odtü şu temel ilkeleri gözetmektedir;
- alan isim talepleri başka kurumların isimlerinin alınmaması açısından incelenmektedir,
- aynı alan ismi daha önce alınmışsa sorun taraflar arasında çözümlenmektedir,
- kurumların sadece kendi ticari isimleri ile doğrudan ilgili ismi kayıt ettirebileceği, jenerik alan ismi kayıt ettirilemeyeceği belirtilmektedir,
- alan isimlerine ilişkin her türlü bilgi kamuya açık olacaktır,
- mevcut bir alan isminin yanlışlıkla başka bir kuruma verilmiş olması halinde yanlışlık fark edildiği anda ilk sahibine iade edilecektir.
herhangi bir web sitesine ulaşabilmek için kullanılan alan isimleri zamanla ticari bir önem kazanmış ve doğal olarak bazı hukuki sorunlar da beraberinde ortaya çıkmıştır.
kullanılan bir alan ismi, bazı hallerde rekabetin haksız bir ihlalini, bazı hallerde marka hakkına tecavüzü, bazen isim hakkına tecavüzü oluşturabilmektedir.
belli bir ismin alan ismi olarak kullanılabilmesi halinde mevcut marka, isim ve işaret haklarının tecavüzü söz konusu olabilmektedir.
kullanılan alan isimlerinin tamamı veya bir bölümü mevcut bulunan başka marka, ticari isim, gerçek veya tüzel kişi isimleriyle aynı veya benzer ise böyle bir tecavüzden bahsedilebilecektir.
burada hukuki sorun alan isimlerinin aynılığı ya da benzerliği üzerinde odaklanır.
alan isimlrinin hukuksal açıdan korunması her ülkenin hukuk düzeni ve sistemine göre farklı şekillerde yapılmaktadır.
alman hukuku'nda öncelikle isim ve kişilik haklarıyla ilgili hükümler uygulanırken; isviçre, hollanda, ingiltere ve abd gibi ülkelerde marka hukuku hükümlerine öncelik verilmektedir.
alan isimlerinin gerçek birer sayıdan oluşması medeni hukuk açısından bir isim değil de telefon numarası gibi bir sayı olarak nitelenmesine sebep olmuştur.bu nitelemenin yanlış olduğu doktrinde de genel kabul görmektedir, çünkü internet kullanıcıları sayı organizasyonunu değil, alan isminin kendisini bilmekte, kullanmakta ve ilgili web sitesini böylece tanımlamaktadır.
sonuç olarak alan isimleri türk medeni kanunu açısından bir isim niteliği taşımaktadır ve 26.maddenin korumasından faydalanmalıdır.
alan isimleri ile gerçek kişilerin isim dolayısıyla kişilik hakkına tecavüz edilmesine örnek olarak pop şarkıcısı tarkan isminin kendisinden habersiz olarak alınarak kendisine bunun astronomik bir fiyatla satılmasının teklif edilmiş olmasını gösterebiliriz.dünyada ve türkiye'de bunun pek çok örneği daha vardır.
bu şekilde bir sorun yaşayan kişiler 4721 sayılı tmk'nun 24,25 ve 26. madeleri hükümleri uyarınca isimlerinin korunmasını isteyebilirler.
aynı şekilde toplum tarafından tanınan, sevilen kişilerin isimlerinin pornografik yayınların, şiddet görüntülerinin ırkçı propagandaların veya belirli malların reklamının yapıldığı alan isimleri olarak kullanılmasında da isim gaspı olur ve bu kişiler tmk.madde26/2 uyarınca ismin korunmasını isteyebilirler.örneğin ünlü olitikacı kamer genç in ismi de alan ismi olarak pornografik bir web sitesi olarak satılığa çıkarılmış, kamer genç'in şikayeti üzerine site kapatılmıştır. bu olay aynı zamanda maddi ve manevi tazminat da gerektirecektir
alan ismi olarak kullanılan bir isim, birden çok kişi ya da kurum tarafından haklı olarak kullanılmak istenebilir.
örneğin; isim ve soyadları aynı olan iki kişi kendi isimlerine web sitesi açmak isteyebilirler.
internette teknik olarak bir ismin birden çok kişi tarafından alan ismi olarak kullanılması mümkün değildir.uzun süre " önce gelen önce alır " ilkesine göre dağıtım yapılmış ama bunun çok da fazla adil bir sonuç vermediği zamanla ortaya çıkmıştır.
kullanılan alan isimleri üzerinde "yarışan haklar" durumu söz konusu olabilir. dolayısıyla bazı isimlerin kullanılmasında öncelik ilkesi terk edilebilir ve bir üstün hak söz konusu ise, alan ismi "üstün hak" ilkesine göre tahsis edilebilir.
kaynak: kesinlikle copy paste durumu söz konusu olmayıp sayın volkan sırabaşı'nın "internet rejimi" adıyla hazırladığı doktora tezinden faydalanılmıştır.
(adalet yayınevi)
