2018 seçimini %52'yle aldı. %70'yle falan alsa "hadi 5-10 puan düşer ama yine alır" derdik. düşebilecek bir marjı mı var? 2018'den beri de her gün ekonomik kriz.
öncelik etkisi, gavurcası; primacy effect.
basit olarak insanları yönetme yönlendirmede, pazarlama markething reklamcılıkta, siyaset sanat sinema propaganda aracı olarak kullanmada vs vs vs günlük hayat içinde sıkça rastlanılan durum.
aslında primacy effect basit bir olgu (insanları kullanma-yönlendirme de araç) olarak görülmemeli ki; toplum mühendisliği, devlet yapılanmasında, hiyeyarşik düzen-kamu düzeni açısından birey toplum devlet arasında ilişkiyi biçimlendirmede akademik bir çalışma ürünü olup insanlar üzerinde en güzel primacy effect örneğini-etkilerini nazi propagandalarında (joseph goebbels gibi dahiyi anmadan olmaz) görürüz.
almanya da hitler-nazi döneminde ki primacy effect etkisinin mükemmel olması derken; alman toplumu mürekkep yalamış eğitim sorumluluk sosyal hayat olarak avrupanın en önde gelen toplumudur ki; alman toplumu düşünce sanat siyaset kültür ekonomi olarak ingiltere fransa italya'dan ileri olup bu ülkelerle tek tek kıyaslanamaz bile. belki de tüm avrupa ülkeleri toplamıyla kıyaslama yapılabilir.
böyle bir toplumda toplumu yönlendirmek yönetmek biçimlendirmek için propaganda ve politika (primacy effect açısından) mükemmel olmalıdır. yoksa primacy effect yerine yaşanacak recency effect (sonralık etkisi) kaçınılmaz ve bu durumda iktidar rejim de çöküş-kaybetmek kaçınılmaz.
özellikle siyaset politika da uygulanan propagandalarda söylemler (örn: toplumun eğitim kültür seviyesine göre "ay'a ilk üssü biz kurduk, dünya açlıktan ölüyor" vb söylemler) toplumda-birey de ilk etkisi "adamlar çalışıyor" olur. söylemler popülist tedbir yatırımlarla desteklenmeli ki bu yatırımlar prezantabl ekonomik planlı programlı olmasına gerek yok. mühim olan yaratılan öncelik etkisinin-primacy effect kalıcı olması sağlanmalı.
ikinci adım toplum içinde öteleştirme ve bölgesel bir çatışma ortamı yaratılmalı.
örn: ilk adımda yaratılan öncelik etkisi sayesinde oluşan "adamlar çalışıyor" algısı ortaya çıkacak bir yolsuzlukta "çalışıyor ama-çalıyor ama çalışıyor" olarak toplum tarafından tolere edilir.
ikinci adımda yaşanılan öteleştirme bölgesel çatışma (kontrollü kaos olursa kaymaklı kadayıf) çöküşe bulunulacak kılıftır. aslında çok iyi gidiyoruz da bizi kıskandılar dış güçler söylemi...
unutmadan; günümüzde buna örnek olarak arjantin'i venezuela'yı gösterebiliriz.
rüyalar kabusa döndü, çöken bir sistem ve suçlu dıj minnak.
ülkemizden örnek vermek gerekirse; ıspartaya üniversiteyi biz yaptık, izmire havaalanını biz yaptık söylemlerini düşünüp sonradan hata payı %95'i bulan devlet projelerini, danıştay raporlarında olan fahiş şişirilmiş fiyatlar ödemeler ile düşen satınalma gücü ucuz ekmek kuyruğunda tarım ülkesinde ucuz patetes soğan domates derdinde olan insanların söylemlerini vs vs bu açıdan düşünün.
edibüdü: primacy effect - öncelik etkisi; ilk sunulan bilgi, sonradan sunulan bilgiye kıyasla hafıza biçimlenmesini şiddetli şekilde etkiler ve biçimlendirir. ilk alınan bilgi yanlış ise sonradan alınan bilginin doğru olmasında bile bilginin doğruluğu tartışmaya açılır.
insan yanlış bilgi üzerine bina etmiş olduğu hafızasını hatasını savunma mekanizması sayesinde hatasını fark etmiş olsa bile savunmak zorunda kalır.
düşünsenize...
içinden sayısız bilim insanı düşünür çıkarmış olan eğitim kültür olarak avrupanın önde gelen alman toplumu nazi-hitler politika propagandalarına nasıl kandı ve son askerine kadar (berlin'i savunan çocuk alman askerleri) hitler intihar edene kadar savaştı?
sonra da soykırımlar savaş suçları için biz bilmiyorduk-emire uyduk diye (bakınız: Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi veya Nürnberg mahkemeleri, Ekim 1945'te, ABD, Birleşik Krallık, Fransa ve Sovyetler Birliği'nin açtığı dava) kendilerini savunmaları.
arjantin ekonomik çöküş (aslında çöküşler, kaç defa battılar) için ingiltere'yi (falkland savaşıyla başlayan süreç, arjantinin gücünün bilerek kırılması) suçlaması, venezuela'nın amerika'yı suçlaması.
tarım toplumundan sanayi toplumuna ve 20 yy ile iletişim-bilişim etkisiyle bilgi toplumuna dönüşen dünya devletleri halkları 21 yy da risk toplumuna dönüşüyor.
bilgi emek isteyen bir uğraş, sahip olunacak değerli bir olgu, saygı duyulacak bir kutsal olmaktan çıktı.
iletişim bilişim sayesinde bilgi her alana yayıldı ve bilgiyi doğru kullanma yorumlama geliştirme sorgulama doğrulama artık popüler kültürün albenisiyle yok edildi.
bilgi artık üretilen fazla olan ticari bir meta gibi değersizleşti.
teknoloji insanı cehalete mahkum ediyor.
artık insan beynini zekasını kullanmaktan vazgeçiyor. insan almış olduğu eğitimle (en az 12 sene okuyan 18 yaşında bir genç) pazarda kartonu 50 lira olan yumurtadan buzdolabının yumurtalık bölümü 12 tane yumurta aldığı için kendisi de 12 yumurta alacağı için kartonu 50 lira olan içinde 30 yumurta olan bir koliden alacağı 12 yumurtanın kaç lira tutacağını hesaplamada zorluk yaşıyor, çoğu da hesaplayamıyor.
hesaplamak için cep telefonunu çıkarıyor ve hesap makinesi uygulamasına ihtiyaç duyuyor.
gelişen ve şu an emekleme devresinde olan yapay zeka ile insan artık sorgulama muhakeme düşünme soru sorma becerilerini terk ediyor ki risk toplumunun en büyük tehlikesi ileride 21 yy cehaletin yüzyılı olarak anılacak olması.
dünya ekonomisi sanatı üretimi ticareti modası biliminde önde olan ülkelerin idarecilerine bakın.
devlet kamu yönetiminde çaycı olamayacak insanlar (örn: ingiltere de boris johnson, amerika da trump ve sonrasında joe biden, ukrayna da zelensky, fransa da sarkoyz ve sonra macron, ingiltere kralı olan charles vs) öyle çok ki...
bu idarecileri ve yöneticileri eleştirmek ahlaksızlık ve akılsızlık (aptallıktır) eleştiri yapılacak olan bunlara onay veren halk.
sanat moda mimari vb artık insanlık üretemiyor. resim müzik heykel mimarlık vb işte diyeceğimiz eserlere bakın, en yenisi en az 30 yıllık.
son 50 yılda insanlığın uğradığı değişiklik (negatif veya pozitif açıdan) 500 yılda gerçekleşmesi lazımdı.
tekerleğin icadından arabaya geçiş ve toplumun arabayı yaygın kullanması yüzlerce yılı buldu.
göbeklitepe de bulunan heykeller ile mısır da bulunan heykellere bakıp en son yunan heykellerinde (örn: doryphoros) mimarisinde kazanılan estetik ve gerçekçilik, altın oran düşünülürse bu süreç gelişim 10.000 yılı buluyor.
oysa şimdi bilişim teknolojisi sayesinde bilgi işleme it-bit teknolojisi ile 50 yıl içinde insanlık 3 boyutlu yazıcılarla 10.000 yıl süren sanat da (mimarlık ressamlık heykeltraş) evrimi 10.000 yıl süren gelişimi şimdi 50 yılda gerçekleştirme imkanını buldu.
üstelik eline çekiç keski oyma aracı almadan.
daha dün filmlere konu olan hastalık virüs nedeniyle ülkelerin dünyanın karantinaya girmesi, insanların evlere hapis olması, milyonlarca insanın ölmesi, maskesiz gezmenin yasak olması, tokalaşma buluşma kucaklaşma öpüşmenin kısıtlanmasını hayal diyen insanlar, insan ölüleri sokaklarda ölen kedi köpek gibi toplu mezarlara gömülmesini bu kadar olmaz diyerek "bunlar film ya çocuk işi hayal ürünü" diye bu filmleri izleyenlere gülenler vakit kaybı diyenler son 5 yılda bu filmlerde olanları fazlasıyla yaşadı.
dünya değişiyor, çok hızlı değişiyor ve bu değişime ayak uydurmak zor; insan aptallaşıyor...
Ben de tekrar seçileceğini düşünenlerdenim. Zaten artık tamamen HDP ile aynı çizgide olan CHP ile islamcı sincap ve toplamda her biri ayrı telden çalan altılı ganyanın seçilmesi kesinlikle gideni aratır.
Eğer akp seçime kadar sığınmacılardan ülkeyi kurtarırsa ve dolar kurunun düşmesi için faydalı hamleler yaparsa rahatlıkla seçilir. Eyt sorununu da çözecek gibi duruyor.
Gönül ister ki milli hassasiyeti yüksek olan yeni bir ittifak kurulsun. MHP cumhur ittifakından ayrılsın ve zafer partisi, memleket partisi, MHP, bağımsız Türkiye partisi bir araya gelsin, başkan adayı da ümit Özdağ veya Sinan oğan olsun. (Mansur Yavaş CHP dışında bir partiden gelecek teklifi maalesef kabul etmez.)
Xezgin, Kanas canan, Veli Ağbaba, Ekrem imamoğlu, gamze Akkuş ilgezdi gibi kripto HDP tayfasının iktidarı ele geçirmesi mevcut durumdan çok daha kötü olacaktır.
Yine gelirse ki öyle gözüküyor. Hersey müstahak getirenlere.
Beter oluşunu izleyeceğiz. Bu siyasal islamin mağdurları ülkeyi ilk terk edecek kitle olacak. Badem bıyıkları ile Fransa ve almanya nin kapılarına dayanacak.
Çoğunluk "ekonomi kötü evet ama chp'ye de oy verilmez" diyor. Bu seçimin sonucunu aşırı merak ediyorum yine de. iki tarafta çok iddialı bu sefer. ilginç bir seçim olacak.
imkansızdır. Böyle bir şeyin imkanı yok boşuna kimse beklemesin. Yeni gelen partiye de şimdiden afiyet olsun. Bizim için değişen hiçbir şey olmaz. Şimdiye kadar ne zaman oldu? Diğer partilere nasıl yemek yendiğini gösterdiler resmen bundan sonra herkes daha bi güzel yer, yemeği.
