bu krizin öncesinde , " birinci fas krizi veya tanca krizi ""
gerçekleşmişti .
The First Moroccan Crisis or the Tangier Crisis was
an international crisis between March 31 1905 and
April 7 1906 over the status of Morocco .
bir vakitler emperyalist avrupa güçlerinin afrika'yı talan etme faaliyetlerinin ne raddelere geldiğini gösteren örneklerden biridir. bir başkası için (bkz: fashoda krizi).
1911 yılında fas'ta yaşanan ve birinci dünya savaşı 'nın habercisi olan olaylar arasında zikredilen uluslararası kriz.
1911'de fas'ta sultana karşı bir ayaklanma gerçekleşti ve sultan fez'deki sarayında kuşatıldı. bunun üzerine fas üzerinde hak iddiası olan fransa olaya müdahale edip ülkedeki avrupalıları koruma bahanesiyle fas'a asker gönderdi. ispanya da bazı noktalara asker çıkardı. bu gelişmeler üzerine, almanya bir güç gösterisi olarak fas 'ın batısında deniz kıyısında bir şehir olan agadir 'e panther adlı gambotu gönderdi. olaya fransa ve ingiltere hemen tepki gösterdiler. ingiltere bir yandan fransa'yı frenlemeye çalışırken bir yandan da durumdan endişe duydu ve atlantik'te bir alman tehdidi oluşmaya başladığını hissetti. tedbiren fas bölgesine savaş gemileri gönderdi.
almanya gemiyi agadir'den çekmeyi kabul etmedi ve kriz büyüdü. ancak daha sonra almanya'da büyük bir mali kriz patlak verdi ve almanya güç duruma düştü. bundan sonra almanya fransa ile müzakere masasına oturmayı kabul etti. batı ve orta afrika'daki sömürge bölgeleri üzerinden yürütülen müzakereler sonunda fez anlaşması imzalandı. almanya kongo bölgesinde denize çıkışını sağlayan bir bölgeyi fransa'dan aldı, buna karşılık kendileri de bugün çad sınırları içinde kalan bir araziyi onlara verdiler. ayrıca agadir'den gemiyi çekmeyi ve fas'taki fransız nüfuzunu da kabul etmiş oldular.
böylece fransa 1912'de fas üzerinde tam egemenlik sağladı. öte yandan ingiltere ve fransa birbirlerine daha yaklaşmış oldular.
