ne oluyoruz ya? rüyasında hitler olduğunu filan mı gördü birileri? sabahtan beri asmak, kesmek filan. avrupa da yaşıyor olabilirsin, ban dokunamazlar filan diye düşünüyorsun. ama sözlükten de şutlarlar ve ayrıca senin sözlerini sözlüğü kapatmak için sebep yaparlar. bir kendine gel istersen.
Peki bunlar idam cezası için yeterli mi? Bence hiçbir suçun cezası idam olamaz, idama tamamen karşıyım. Fakat Menderes de idama karşı mıydı? Elbette değil, 1951-1960 yılları arasında Menderes 43 kişinin idam kararına imza attı ve hepsi idam edildi. idamların en dramatik olanı ise, 14 Nisan 1955'te casusluk suçundan idam edilen Hayati Karaşahin'di. infazı, Ankara Samanpazarı'nda halka açık olarak yapıldı. Suçu neydi? Rusya için casusluk yapmak.
Menderes'in başka suçları yok muydu? Aslında Menderes'in suçları mahkemelerde gündeme gelmeyenlerdi. ABD'nin tepkisinden çekinen Gürsel hükümeti aşağıdakileri hiç gündeme getirmedi.
1- 1951 yılında Menderes hükümeti Kore Savaşı'na Amerika için asker gönderdi. Amerikan çıkarları için bine yakın vatan evladı Kore'de yaşamını yitirdi, binlercesi yaralandı.
2- 1952'de NATO'nun isteği üzerine komünizme karşı gayri-nizamı harp yapacak Seferberlik Tetkik Kurulu, daha sonraki adıyla Özel Harp Dairesi kurdu.
3- 1954 yılında Yabancılara petrol arama ve çıkarma izni verildi.
4- Tek parti döneminde kurulan bazı traktör ve basma fabrikaları Menderes döneminde özelleştirildi veya ekonomik olmadıkları için kapatıldı. Nuri Demirağ tarafından kurulduktan sonra ismet inönü tarafından devletleştirme kapsamına alınan uçak ve uçak motoru fabrikaları, Eskişehir tank fabrikası ve Kırıkkale silah fabrikası Menderes döneminde NATO standartlarına uymadıkları gerekçisiyle kapattı.
5- Cezayir kurtuluş savaşı sırasında Fransa'yı destekledi.
6- 1954-1958 yılları arasında 238 gazeteci iktidara karşı yazılar yazmak suçundan mahkûm ettirdi.
7- "Tahkikat Komisyonu"nu kurdu. 15 DP milletvekilinden oluşan komisyon hem suçlama hem de yargılama hakkına sahipti. Komisyon 5 kişiden fazla yan yana yürümeyi bile yasakladı.
8- ismet inönü'ye 12 oturum meclisten men cezası verildi
9- Turan Emeksiz hükümete karşı istanbul Üniversitesi'nde düzenlenen bir protesto mitinginde polisin açtığı ateş sonucu öldü. Hüseyin Onur ise sol bacağı kesilerek kurtarıldı.
10- Hukuk'un üstünlüğünü savunan Yargıtay Başkanı Bedri Köker, Yargıtay Başsavcısı Rifat Alabay, Yargıtay 2. Başkanlarından Haydar Yücekök, Yargıtay Üyeleri Melehat Ruacan, Kamil Çoşkunoğlu, Faik Uras ve ilhan Dizdaroğlu 'görülen lüzum üzerine emekliye sevkedildiler.
Aslında Menderes hükümeti, ordu darbe yapacak gerekçesiyle daha 6 Haziran 1950'de, Genelkurmay Başkanı Nafiz Gürman olmak üzere bütün üst komuta kademesi dahil olmak üzere 15 general ve 150 albayı re'sen emekliye sevk etmişti.
1950-1960 DP hükümetinin kısa bir değerlendirmesini yapmaya çalıştım.
Başbakan Erdoğan, Menderes’in ölüm yıldönümü ile ilgili olarak yaptığı konuşmayı Necip Fazıl’dan şiir okuyarak tamamladı. Ben de Nazım Hikmet’tin bir şiiri ile yazımı tamamlıyorum. O şiirde belki Menderes’in niçin idam edildiğini de bulabilirsiniz.
▪︎ KORE'DE ÖLEN BiR YEDEK SUBAYıMızın MENDERES'E SÖYLEDiKLERi ...
= DiYET =
Gözlerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey,
iki gözünüzle bakarsınız,
iki kurnaz,
iki hayın,
ve zeytini yağlı iki gözünüzle
bakarsınız kürsüden Meclis'e kibirli kibirli
ve topraklarına çiftliklerinizin
ve çek defterinize.
Ellerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey,
iki elinizle okşarsınız,
iki tombul,
iki ak,
vıcık vıcık terli iki elinizle
okşarsınız pomadalı saçlarınızı,
dövizlerinizi,
ve memelerini metreslerinizin.
iki bacağınızın ikisi de yerinde, Adnan Bey,
iki bacağınız taşır geniş kalçalarınızı,
iki bacağınızla çıkarsınız huzuruna Eisenhower'in,
ve bütün kaygınız
iki bacağınızın arkadan birleştiği yeri
halkın tekmesinden korumaktır.
Benim gözlerimin ikisi de yok.
Benim ellerimin ikisi de yok.
Benim bacaklarımın ikisi de yok.
Ben yokum.
Beni, Üniversiteli yedek subayı,
Kore'de harcadınız, Adnan Bey.
Elleriniz itti beni ölüme,
vıcık vıcık terli, tombul elleriniz.
Gözleriniz şöyle bir baktı arkamdan
ve ben al kan içinde ölürken
çığlığımı duymamanız için
kaçırdı sizi bacaklarınız arabanıza bindirip.
Ama ben peşinizdeyim, Adnan Bey,
ölüler otomobilden hızlı gider,
kör gözlerim,
kopuk ellerim,
kesik bacaklarımla peşinizdeyim.
Diyetimi istiyorum, Adnan Bey,
göze göz,
ele el,
bacağa bacak,
diyetimi istiyorum,
alacağım da.
6. Filo defol şiarinı taşıyan denizlerle, türk halkını abd eperyalizmi için 23 sente kırdıran adnan menderesi nasıl olurda aynı kefeye koyarız. En büyük zaafiyetimiz, dünyayı durağan kavramlarla anlamaya çalışmaktır. Ama Hegel'in dediği gibi kavramın kendisi de diyalektik bir süreç içindedir. Hümanizmi ve darbeyi böyle yorumlamak gereklidir.
aynen, deniz gezmiş ve arkadaşları'nda olduğu gibi infazları engelleme gücüne sahip ismet inönü ve chp yönetimi tarafından tbmm'nde sergilenen basiretsizliğin bir sonucu olarak türk siyasi tarihine yazılmış kara sayfalardan biridir.
adnan menderes i idam eden zihniyetle deniz gezmiş i idam eden zihniyet aynıdır.
ilk önce sağcı birisi aslıldı onun yüzünden 3 tane de solcu asıldı zanneden zihniyet zaten 80 de hem sağcıları hem solcuları gazlayıp birbirlerini öldürten ( çoğu zaman sağcıları ve solcuları kendi öldürüp suçu karşı tarafa atan )sonra da darbe yapanları hala kavrayamamış onun maşası olmuş zihniyettir.
milyonlarca inanın oyunu almış meşru hükümetin başbakanını asmak 3 tane üniversite öğrencisini asmakla kıyaslanamayacak kadar büyük bir günahtır.
bir adnan menderesin bireysel olarak asılması deniz gezmişin asılması ile aynı olabilir ancak bir başbakan asmak ona oy veren halkı asmaktır. tabi algılayabilene.
imralıdakinin hala idam edilmemesi sorusunu akla getiren eylemdir. adnan menderes gibi bir şahsiyeti idam edip çocuk katili birisini hala yaşatmak hangi akla mantığa uyar yahu. hiç mi vicdan yoktur sizde. birde o soysuzun yandaşları vardır ki asıl idam edilesi kişiler onlardır. nefes almaları bile fazladır onların, ülkeye hiç bir katkısı olmayan, sürekli köstek olan kişilerin göz göre göre yaşatmak hiç bir mantığa uymamaktadır.*
Marshall planı ve marshall yardımları ve de tabii ki soğuk savaş bilinmeden ahkam kesilmeyecek konudur.
(bkz: Nazım Hikmet)
Gözlerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey, iki gözünüzle bakarsınız,
iki kurnaz, iki hayın, ve zeytini yağlı iki gözünüzle bakarsınız kürsüden
Meclise kibirli kibirli ve topraklarına çiftliklerinizin ve çek defterinize.
Ellerinizin ikisi de yerinde, Adnan Bey, iki elinizle okşarsınız, iki
tombul, iki ak, vıcık vıcık terli iki elinizle okşarsınız pomadlı
saçlarınızı, dövizlerinizi, ve memelerini metreslerinizin iki
bacağınızın ikisi de yerinde, Adnan Bey, iki bacağınız taşır geniş
kalçalarınızı, iki bacağınızla çıkarsınız huzuruna Eisenhowerin, ve bütün
kaygınız iki bacağınızın arkadan birleştiği yeri halkın tekmesinden korumaktır.
Benim gözlerimin ikisi de yok.
Benim ellerimin ikisi de yok.
Benim bacaklarımın ikisi de yok.
Ben yokum.
Elleriniz itti beni ölüme, vıcık vıcık terli, tombul elleriniz.
Gözleriniz şöyle bir baktı arkamdan ve ben al kan içinde ölürken çığlığımı duymamanız için kaçırdı bacaklarınız sizi arabanıza
bindirip.
Ama ben peşinizdeyim, Adnan Bey, ölüler otomobilden hızlı gider, kör gözlerim, kopuk ellerim, kesik bacaklarımla peşinizdeyim.
Diyetimi istiyorum Adnan Bey, göze göz, ele el, bacağa bacak, diyetimi istiyorum, alacağım da."
bunun nedeni adnan menderes'in yanlış yönetimiyle askeri karşısına almasıdır. bunda 6 haziran 1950'de yaptığı inönü'cü paşaların tasfiyesinin önemli bir payı vardır. soner yalçın'ın siz kimi kandırıyorsunuz kitabından alıntıyı okumak için:
her dönemi kendi koşullarında değerlendirme yetisine sahip olamayan bireyin idrak yollarında tıkamaya neden olan idamdır. insanlık suçu işlenip, bir devletin en üst kademesinde ki lideri asmanın gerekçesi de gayet sağlam olmalıdır. askeri darbecilerin yırtık dondan fırlar gibi, emir komuta zincirini bozup masada ahbap konuşmaları eşliğinde oldu bitti darbe yapmasına ülkenin gençliği alkış tutuyorsa diyecek bir şeyim yok. dönemi yaşamış kimselerin hatıratlarında bu idam lanetleniyorsa, darbenin müsebbipleri bile acaba diye kendi içlerinde kuşku duymuşsa, ülke için yarar mı zarar mı olduğu geçmiş zamanlardan sonra hala tartışılıyorsa, müstehak kelimesi bile bu ülke için hafif kalır.
adnan menderes'in asılmasını sağlayanlar, zamanında onu destekleyerek iktidara getiren güçlerdir. kore'ye asker yollattılar, ikili antlaşmalar imzaladılar, toprak sattırdılar ve işleri bitince kullanıp yok ettiler. yani denizler ile bir alakası yoktur. denizler mi ki abd usagi oldu? kore'ye asker yolladılar?
Yanlıştır. Ancak Adnan Menderes ve arkadaşlarının hukuku çiğnediği, ülkeyi cephelere böldüğü hatta bu cepheleri her gün radyolarda açıkladığı da bir gerçektir. Bu ihlalleri kendi iktidarı için yapmıştır bir sivil toplum hareketi için değil.
Hiçbir darbe savunulamaz elbette. Yalnız üniversiteleri özerk hale getiren bir darbe ve onun anayasası da bunun tam tersi herzeyi yiyenle karıştırılmamalıdır.
eger bu sozlukte veya baska yerlerde birileri cikip da adnan menderes'in idamini ve buna yol acan 27 mayis darbesini alkislarsa veya kilif bulmaya calisirsa, ondan sonra ayni cevreler,sahislar deniz, huseyin, yusuf neden asildi, 12 mart ve 12 eylul darbeleri neden oldu, sorularina da cevap bulamaz. sole ki, sen mendersin idamini ve 27 mayis darbesini ilerici-sol darbe diye alkislarsan birileri de cikar deniz'lerin asilmasini,12 mart ve 12 eylul darbelerini, ulkeenin komunizm'e kaymasini engellemek icin yapilan mesru savunma hareketleri diye alkislar. bu arada darbe'yi yapanlar ve bunlarin yapilmasi icin orduyu goreve cagiranlar sag salim hayatta kalip yeni olusan siyasi- ekonomik ortamin rantini yerken olan 17 yasinda'ki erdal'a olur, 1402'liklere olur; ozetle bu ulkeye yazik olur.
onu şak şak alkışlayanların, pohpohlayanların, yanlışlarını görmeyenlerin ya da görecek kabiliyete sahip olmayanların sorumlu olduğu olaydır. şimdi burada ah vah diye zırlayanlarla aynı zihniyette olan o zamanki dedeler, neneler onun önünü demokratik platformda tıkayabilselerdi bu tatsız olay hiç yaşanmayacaktı. üst üste yaptığı hataların ardından tahkikat komisyonunu adı altında yasamanın üzerinde tepeden inme bir organ kurunca türkiye cumhuriyeti fiilen sona erdi ve askeri müdahale gerçekleşti. menderes'in idamı ise bu olayın cinayet olarak nitelenebilecek acı sonucuydu. olan bahtsız başbakana oldu. peki ya yanlışların yılmaz savunucusu çiğ zihniyet eridi mi? asla. yanlışlarına yanlış eklemeye, kör gözlerle yaşayıp bu ülkeye kılavuzluk etmeye devam ediyorlar. yine nerelere gittiğimizi görmüyorlar ya da göremiyorlar. ondan sonra da orda burda bu tür konuları gündeme getirip ahkam kesiyorlar.
edit: Bu arada şunu da düşünmeden edemiyorum. 1959 yılında türk heyetinden 14 kişinin öldüğü londra'daki uçak kazasından menderes'in sağ olarak kurtulmuş olmasının ilahi bir kaynağı olabilir mi acaba? bu tür şeylere kesinlikle inanmasam da ülkemdeki muhafazakar zihniyetin düşünme yöntemini uygulamaya çalışıyorum ve onlara soruyorum. tanrı acaba onun bu kadar kolay kurtulmasına izin vermemiş olabilir mi? asla inanamayacağım ve onaylayamacağım acımasız ve çirkin bir düşünce bu. ama bu tür zehirleri bilincimize akıtanlar da yukarıda bahsettiğim kılavuzlar değil mi?
sebep ne olursa olsun idam insan haklarına aykırı bir cezadır. ülkemizi 50 sene geriye taşıyan bir insana verilen ceza olsa bile. ki halk gözünde kahraman ilan ediliyor böyle bir devlet büyügünü asmak. sebepsiz bir şekilde böyle sakıncaları da var. (bkz: saddam)
Bir insanın canına kıymak elbette doğru değildir....
Ama o insan milletvekilleri isyan çıkarmasın diye 'siz isterseniz şeriati bile getirebilirsiniz'diye konuşuyorsa eğer o insan birbirinden yanlış ve kötü şeylere neden olsa bile lozan'ın kahramanı ismet paşaya zorbaca konuşarak 'paşa senin devrin bitti, senin yaşlılığın ve geçmişteki başarıların bize sökmez' vb. sözler sarfediyorsa, Atatürk'ün kurmuş olduğu parti chp'yi kapatmaya,ismet paşayı tutuklamaya, vatan cepheleri diye halkta kamplaşmaya neden oluyorsa yani o koltuğun hakkını vermiyorsa;
o koltukta oturmaya ve bu memlekete liderlik etmeye hakkı yoktur.
++++++++
Tabi ki bu olayların ve demokrasinin daha ileri bir tarihte uygulanması gerektiğini hissedemeyen ismet paşa'nın iyi niyetli tavrının ne kadar kötüye patladığıda bir gerçek ama bu demirkırat'a yakışmayan bir hareketti.
++++++++
Karar ağır olabilir. Ama herşeyin bir sebebi olduğuda aşikardır. Menderes kendi beyaz devrimini kontrol edemedi ve bir devrim gene uğrunda bir evladını kaybetti...
17 eylül 1961 günü gerçekleşmiş olaydır. hasan polatkan ve fatin rüştü zorlu idam edilmeden bir gün önce (15 eylül 1961) menderes, günlerce biriktirdiği ilaçların hepsini içerek intihar etmek istediği için, darağacı yolu bir gün geç görünmüştür kendisine. üstelik kalk hastaneye gidiyoruz diyerek kandırılarak.
hadi işin dramatik yönünü bir kenara bırakalım. yazdığı mektupları, karısına, çocuklarına ettiği son sözleri, yassıada'daki son görüşmelerini, ağzından çıkan son kelimeleri, hepsini unutalım, gerçekleri irdeleyelim.
hayır, demokrasi falan aramıyoruz, bugun aynı olaylar olsa, en fazla 3 yıl hapis yatar çıkar da, devir darbe devri. hukuk yok (bir defa, kendisini yargılayan mahkeme olağanüstü. sözlükteki hukukçular yazsa şu "tabii hakim güvencesini" de biz de öğrensek) anayasa yok, meclis yok, üstelik yönetenler de albay rütbesindeki genç subaylar.
benim takıldığım nokta; darbecilerin gerçekten türk demokrasisini korumak kollamak, memlekette giderek artan anarşiyi bitirmek (nasıl bitirdilerse aynı sebeple 2 darbe daha yaşadık) maksadıyla mı, yoksa 10 yıldır iktidar yüzü göremeyen ve bunu "hayatımın en büyük zaferini seçimleri kaybederek yaşadım" diyerek yutturan ismet paşayı iktidara getirmek için mi "idareye el koydukları"dır. (işin daha derinine inip de chp'lileri kızdırmayalım, asker maaşları falan)
yoksa neden ilk darbe planı, 6-7 eylül olaylarından bir yıl önce, 1954 yılında yapılmıştır? darbe için şartların olgunlaşmasını bekleyen ordumuz, neden darbe gerekçelerinin hiçbiri, ama hiçbiri henüz yaşanmamışken içten içe örgütlenmiştir? 1955 yılında çekirdek kadrosu oluşan "harbiyeliler" neden darbe yapınca 1960 yılında çıkmış tahkikat encümeni kanununu mazeret göstermiştir?
yoksa tüm bildiğimiz doğrular aslında yanlış mıdır?
ya da her gördüğümüz darbe "halka rağmen halk için" midir?
