insan diğer mahlûkatla kıyaslanınca maddî ve manevî cihazları
dolayısıyla mükemmel bir üstünlüğe sahiptir. Bu üstünlük maddeden ziyade insanlığın manevî üstünlüğüdür. Bir insan imanı ile Allahı tanıdığı için mahlûkat içinde de en seçkin bir mevki ve konuma sahiptir. Buna göre yaratıcısını merak etmek ve iman noktasında insandaki fıtrî arayışın ve bu hissin yaratılışta ona verilmesinin gerekçesi nedir? Acaba insan bu âleme gayesiz mi gönderildi? Bir gayesi varsa bunun mahiyeti nedir?
Yukarıdaki ifadeler akılları, insanın bu dünya hayatına niçin geldiğini düşünmeye sevk ediyor.
Bu konuyu ifade etmek için önce Allah (c.c.) bu âlemi niçin yarattı? sorusuna bir cevap arayalım. Kıymetli bir eseri meydana getiren sanatkârın önce kendi eserini defalarca seyrettiği bir gerçektir. Kâbiliyetinin kudreti noktasında, sanatkâr bundan bir haz duyacaktır. Ayrıca bu güzel eserini sanattan anlayan kimselere gösterir, onların hayret ve takdirlerini toplayarak kendisini onlara beğendirmeyi arzu eder. Hatta bu istek ve arzusunu tatmin için bazen bütün eserlerini teşhir ettiği umûmî bir sergi de açabilir. Bu his ve duygu istisnasız bütün kemâl, güzellik, meziyet ve mahâret sahiplerinde vardır. işte aynen bunun gibi Allah, insanları kendisinin kâinât âlemindeki ilâhî sanatlarını seyredip yaratıcısını tebrik, takdir ve tasdik etmesi için göndermiştir.
Burada şunu da ifâde etmeliyiz ki bazı insanlar -insanlığın yaratılışı noktasında- sebebini düşünmeden Hz. Âdemin niçin cennetten çıkarılmış olduğu noktasına itiraz ediyorlar. Bu konuda daha da ileri gidip bir kısım insanların cehenneme girmesini Cenâb-ı Hakkın merhametiyle bağdaştıramıyorlar. Esasında bu konu, insanlığın yaratılış gayesine de bir cevap teşkil eder. Hz. Âdem (a.s.) in cennetten çıkarılışı ve dünya hayatına gönderilmesinin amacı ilahi bir teklif ile vazifelendirilmesidir. Yani Hz. Âdem (a.s.) in maddî ve manevî yönde yükselmesi bu göreve bağlıdır.
Eğer Hz. Âdem (a.s.) cennette kalsaydı kendisinde mevcut olan beşerî kabiliyetler sâbit kalır ve hiçbir ilerleme görülmezdi. Melekler değişmez ve sabit bir makama sahiptir ve bu tarz ibadet için insana hiç lüzum yoktur. Melekler zaten Allaha ibadet ediyorlar. Ama insan, Cenâb-ı Hakkın hikmetinin gereği olarak kendisinde mevcut olan maddî-manevî duyguları işletmek için dünya hayatına muhtaçtır.
Bu yüzden Hz. Âdem (a.s.) malum hatayı işleyerek cennetten çıkarıldı ve ilâhî bir imtihana sevk edildi. Bu ifadeler ışığında Hz. Âdemin cennet hayatından çıkarılışı hikmet ve rahmetin gereği olduğu gibi, inançsız ve Allahı inkâr edenlerin de Cehenneme girmeleri Cenâb-ı Hakkın adaletinin bir gereğidir. Çünkü inkâr eden kişi kâinâtın vazifesini tahkir ve mevcûdâtın Allaha olan şahitliklerini yalanlıyor. Bu kimseler Allahı tanımayıp inkâr ettiğinden dolayı büyük bir cinayete ve o cinayetin sonucu olarak da cehennem gibi sonsuz bir azaba ve cezaya müstahak olmuştur.[1]
Bu yüzden Hz. Âdem (a.s.) malum hatayı işleyerek cennetten çıkarıldı ve ilâhî bir imtihana sevk edildi. Bu ifadeler ışığında Hz. Âdemin cennet hayatından çıkarılışı hikmet ve rahmetin gereği olduğu gibi, inançsız ve Allahı inkâr edenlerin de Cehenneme girmeleri Cenâb-ı Hakkın adaletinin bir gereğidir. Çünkü inkâr eden kişi kâinâtın vazifesini tahkir ve mevcûdâtın Allaha olan şahitliklerini yalanlıyor. Bu kimseler Allahı tanımayıp inkâr ettiğinden dolayı büyük bir cinayete ve o cinayetin sonucu olarak da cehennem gibi sonsuz bir azaba ve cezaya müstahak olmuştur.[1]
[1] Bediüzzaman Said Nursi: Mektubat, Onikinci Mektup, sh. 42-43, Envâr Neşriyât, istanbul, 1986.
[2] Bediüzzaman Said Nursi, Sözler, s. 315-316.
his ve duygu istisnasız bütün kemâl, güzellik, meziyet ve mahâret sahiplerinde vardır. işte aynen bunun gibi allah, insanları kendisinin kâinât âlemindeki ilâhî sanatlarını seyredip yaratıcısını tebrik, takdir ve tasdik etmesi için göndermiştir.
cevabını veremeyeceğimiz sorulardan biri. ayrıca insan oğlunun, dünyada bulunma amacını da kapsamamaktadır. çünkü soruda '' neden gönderilmiştir'' ifadesi yer almaktadır. bu durumda sorunun cevabını en objektif biçimde, belirli bir yaratıcının olduğunu varsayarak düşünmeliyiz.
bu konuda çeşitli dini kaynaklardan yararlanmayı ve kesin bilgiye ulaşmayı herkes ister. ancak bir bilginin kesinliği mantık ve bilinç ile açıklanabildiği sürece doğrudur. en azından biz insanların doğrusu budur.
öte yandan, kesin olarak sorunun cevabını verememekle birlikte, cevabının ne olmadığı hakkında fikir yürütebiliyorum.
yani cevap:
said nursi'nin dediği gibi;
allah'ın, yarattığı kainatından ve eserlerinden büyük bir haz duyması ve bir sanatçı edası ile bizleri; eserlerini beğenmemiz, onun egosunu tatmin etmemiz için dünyaya göndermiş olması değildir. bu, hiç bir kaynak tarafından kabul edilemez. bu allah'a insanı duygular yüklemektir. bu bir zamanlar antik yunan mitolojisinde tanrıların insanlara benzeyen sakallı, mızraklı heykellerinin yapılması ile aynı şeydir. şayet islam dinine göre allah her şeyden üstündür ve hiç bir insani özelliği yoktur. çünkü insani bir özellik, insani zayıflıkları da yanında getirir.
insanın dünyaya gönderiliş amacı ise yukarıda örneklendirilen yaratılış amacını esas aldığı için en başından saçmadır. eğer ki allah her şeyi bilen, gören ve gücü yeten ise; insanoğlunun dünyaya gönderiliş amacında çok daha farklı ve insancıl olmayan bir şey yatmalıdır. bütün bunlardan önce insani duygular ile bunu anlayıp anlayamayacağımız tartışılmalıdır.
not: buradaki eleştiri kesinlikle islamiyet'e ya da allah'a değildir. tamamı said nursi'nin ''insanoğlunun dünyaya gönderiliş amacına dair'' düşüncelerine yöneliktir.
