1.
terimler:
Ayıkmak : Uyanmak,farkına varmak
Berkitmek : Gevşekliği gidermek
çimmek : Yıkanmak
Didişmek : itişip-kakışmak
Dinelmek : Ayakta durmak
Gadasini almak : Derdine derman olmak
Gepmek : Göçmek, yıkılmak
Gicişmek : Kaşınmak
Göğürmek : içten içe yanmak
Haylamak : Kışkırtmak
Kasmak : Bir şeyi , bir yeri ikiye bölmek
kındırmak :Kapı ve pencere gibi şeyleri aralık bırakmak.
Kovulamak : Gizliden gizliye takip etmek
Kösmek : Ayakları birbirine bağlanmak
mındar gitmek : kesilmeden önce ölmek (hayvan)
Pısmak : Eğilmek
Sivişmek : Sessizce kaçmak
Süymek : Uzanmak
ütmek : Kumarda kazanmak
Yoymak : israf etmek
3.
terimlerinin çoğusunun doğuda bir çok yerde kullanıldığı söylem tarzıdır. türkçe içerisinde de adanaca vs. tarzda ayrımların yapılması hoş değildir.
edit: ne sanıyosunuz yaa muşamba, zibil, bayah ve bir çoğu doğuda zaten aynı anlamlarda kullanılıyor...kendinizi başka alanlarda kanıtlayın...eksilemekle bi yere varamazsınız...
4.
yoktur öyle bişey.
tek aklıma gelen (bkz: anarya )
5.
Bazı sıfat ve zarflar:
Acar : Yeni
Bayaktan: Biraz önce
Bon (Bön) : Cahil,geri kafalı,
Boz : Külrengi
Cangama : Gürültü,patırtı,şamata
cıncık : tertemiz
cillop: yeni
Eringeç : Üşengeç
fos : içi boş
fallik : kaltak
Gakınç(Gahınç) : Baş belası
Gıncıfırlı : Süslü
Malamat : Rezil
Muncılık : Islak, çok sulu
Müzevir : Lafcı
Oncağız : Azıcık,o kadarcık
Söbü : Elips, oval
Şabaz (Şahbaz ) : Çabuk,becerikli,eli çabuk
Uluk : Çürük
DiğER
1)YÖRESEL YEMEKLER , YiYECEKLEr ve içECEKLER:
DUL AVRAT ÇORBASı, şıRDAN, MUMBAR, ŞALGAM, HAŞLAMA ( BOYAM şERBETi), BiCi BiCi, ANALı KıZLı ÇORBA, KöMBE,HALKA TATLı, YüSSüK çORBASı, PAPARA, CiCiPAPU, şelame.
2)HAYVANLAR:
gelebicin, tospa, danaburnu, kertiş, yınaç.
3)Bitkiler:
gaspati, goruk, KöMEç, kuşmaması, mamuk, Süllüm, YıLAN YASTığı, URUM, kangal, galiptoz
4)FOLKLOR, HALAYLAR:
Lorke, Kaba Sarhoş, bekmez, Temir, Acem, Çifte Telli, Sinsin, Depki Halayı, Topal Kuz, Mengi,
5)UZUN HAVALAR:
Ceren , Kele Dezze,
6)güvercin cinsleri:
gö, abraj, zırhlı, sinekli, müsevvet, şami, çaparlı, arap, müdaverdi,yabo.
7)çocuk oyunları:
dodik, istop, yedikule, baş, kös.
6.
" bi baksana" yerine " baheleeeeeee" gibisinden birşey söylenir. bende anlamadım tam.
8.
Bazı Tanımlar:
Alacık : Küçük çadır
Avcar : Yemekteki baharatların genel adı
Bellilik : işaret
Beze( Bezi) : Hamur yumağı
Cıncık : cam
CıncıkÇı : züccaciye
Cırcır : Fermuar
Çılga : ince uzun yol , patika
Çaput (çapıt) : Yaramaz bez parçası
Çeymel : Çengel
Çıkla : Katıksız
Çingil : Küçük kova
Çomça : Kepçe
Çörten : Çatıdaki su oluğu
Dane : Tahıl tanesi
Dikgeç : Ağaç,kazık
Dombalak : Düz takla
Dölek : Düzlük
Ece : Ağabey
Elti : Aynı ailedeki gelinlerin birbirine olan durumu
Eringeç : Üşengeç
Firik : Olgunlaşmamış tahıl
Gakınç(Gahınç) : Baş belası
Gocuk : Parka, pardösü
Göynek : Atlet, gömlek
Gunnacı : Mundar hayvanların hamilelik hali
Güdük : Kadın gömleği, kısa boylu,bodur
Güüm : Metal su testisi
Halakacı : Çok gezen kapı kapı dolaşan.
havlu : bahçe
Havut : Çeşme önlerindeki tekne
Hopuç : Surt
ilenç : Beddua
ilişkin : Et sucuğu
Karabet(Garabet): Karez,kin
Kenef : Tuvalet
Keşşik : imece yardımlaşma
Kirtik : Kullanılmayacak küçülmüş sabun
kopil : yaramaz çocuk
Küncü : Susam
Mekeş : Yüz, surat
Mişamba : Plastik, naylon örtü
Müzevir : Lafcı
Namtı : Sapsız bıçak
naylon : römork
Partal : Çürük Kumaş
Peşkir : Havlu
Pinek : Kümes
Senir : Yamaç
Sınıkçı : Kırık-Çıkıkçı
Söbü : Elips, oval
Sömek : Mısır Koçanı
Şabaz (Şahbaz ) : Çabuk,becerikli,eli çabuk
Şablak : Tokat,sille
Şelek : Bir defada sırtta götürülecek kadar yok
Tapır( Tapur ): Tepe üzerindeki düzlük plato
teker : bisiklet
Terki : Sırt
Tokuç(Tokucak ): Çamaşır yıkarken çamaşırı dövmeye yarayan tokmak.
Urupla : Tahıl ölçü birimi
Yarma : Dövme
yazla : balkon
zibillik : çöplük
10.
söyleyiş farkı:
1) bi' ..... Hele ( ele) : soru cümlesini emir cümlesi yapan ek.
bakar mısın? - bi baaghele!
gelir misin? - bi gelele!
gider misin? - bi gidele...
2) öneri cümlesindeki " lim " eki yerine " k ve g " harfi karışımının geçmesi:
gidelim, yapalım, edelim.
gidek, yapak, edek...
3) şimdiki zaman eki " -yorum " yerine " um veya yum " kullanılır:
gidiyorum, yapıyorum, ediyorum
gidiyum, yapıum, edium...
4)onay sorusu çok sık kullanılır:
Değil mi? yerine del mi?
11.
geleyim mi gelim mi, yapayım mı, yapim mi, alayım mı alim mi gibi telafuz edilir. açım da acım olur mesela.
12.
kendine has bir dildir. sosyalist adana cumhuriyeti kurulunca elbet resmiyete kavuşacaktır.
14.
bu isimde genç bir bayan sporcu/atlet de bulunmaktadır.
(bkz: Adanaca brown )
15.
ben : gelirum, gidirum, söyliyrum
sen : geliyinnu, gidiyunnu, söylinnu
o : geliğur, gidiğur, söylin
biz : geliyruk, gidiyruk, söylüruk
siz : geliyinuz, gidiynuz, söylinnuz
onlar : geliyorlar, gidiyorlar, söyliyorlar (bunda bi değişiklik yok. adanaca ya türkçeden girmiştir)
bir örnek verecek olursak; garpuzu kabuğynan yerik, arvadı donuynan skerk.
yukarıdaki fiilleri kullanırken ''baba, kirve, gardaş'' gibi sıfatlar ile desteklenir.
15.
güzel adanamın güzel dilidir.
14.
" ne düyün , dalap mısın nesin lan dallama , hoşşikliiiin gereeeeğe yohq ! "