oks; bugünkü şekliyle amaç haline geldiği için, ilköğretimin çocuğu hayata ve bir üst
öğretim kurumuna hazırlamak olan temel görevini yerine getiremez hale gelmesine zemin
oluşturmuştur. özellikle ilköğretim düzeyindeki çocukların hayata hazırlanması vazgeçilmez
ve öncelikli öneme sahiptir. oks; 2004 yılından beri kademeli olarak yenilenen öğretim programlarının ön
gördüğü ölçme - değerlendirme vizyonuna uyum sağlayamamaktadır. ilköğretimde kullanılan
yeni öğretim programları, sonucu değil süreci ölçen ve değerlendiren farklı yöntemler
kullanmayı zaruri kılmaktadır. oks’ de kullanılan sorular türkçe, matematik, fen bilimleri ve sosyal bilgiler
derslerini kapsamaktadır, oysa yıl boyunca öğrencinin öğretim gördüğü diğer dersler kapsam
dışı tutularak sınavda soru sorulmamaktadır. bu durum, “ölçülmeyecek bir öğretimin neden
yapıldığı” gibi soruları beraberinde getirmiş, tartışılmasına neden olmuştur. sonuçta
öğrenciler belirli derslere yönelmiş diğer derslerden ve sosyal aktivitelerden uzak kalmıştır.
türkiye’de okul olanaklarının coğrafik, meteorolojik, sosyolojik etkiler gibi koşullara
bağlı olarak farklılıklar göstermesi, eş şartlarda yapılan sınavla eşitlik ilkesini zorlamaktadır.
bir de bu çocukların ergenlik dönemine girmiş ya da girmek üzere oldukları düşünüldüğünde
sosyal olumsuzluk yaratmak olasılığı yüksek olmaktadır.
2- oks’nin mevcut olumsuzlukları nedir?
öğrenci başarısının 120 dakikalık ve telafisi olmayan bir sınavla ölçülmesi
öğrencilerimizde ve velilerde kaygı, stres, gerilim, tek hedefe kilitlenme gibi psiko-sosyal
açıdan olumsuz tutumları berberinde getirmiştir. ayrıca; gerçek anlamda tüm yönleriyle
öğrenci başarısı değerlendirilememektedir. oks odaklı öğretim süreci öğrenciyi okul dışı kaynaklara itmektedir. bu olanağı
olmayan öğrenciler aleyhine fırsat eşitliği bozulmaktadır. türkiye’deki gelir dağılımları
dikkate alındığında yüksek maliyetli okul dışı kaynaklardan her öğrenci yararlanamamaktadır. oks odaklı süreç okul içi performansı azaltmış, disiplini olumsuz etkilemiş,
öğretmeni yetkinsiz kılmıştır.
6- ortaöğretime geçiş neden değiştiriliyor?
ilköğretimde öğrenci performansını daha doğru ve çok yönlü olarak ölçen, ilköğretim
düzeyinde sürdürülen eğitim ve öğretimin temel ruhu ile bağdaşan ve ortaöğretim kurumlarına
doğru yönlendirilmiş geçişler için zemin sağlayan yeni bir modele günümüz eğitim
anlayışlarında ihtiyaç duyulmaktadır.
7- ortaöğretime geçiş sisteminin eğitim sistemimize nasıl bir katkısı olacak?
yeni bir anlayışla sunulan ortaöğretime geçiş modelinden öğrenciler adına, eğitim adına,
gelecek adına beklentiler geniş bir yelpazeye yayılmaktadır.
ilköğretim programlarının öğretilmesi ön plana çıkarılarak öğrencilerin muhakeme ve
yorum yapma yetenekleri gelişecektir.
öğrencilerin bireysel gelişimleri, yetenekleri, ilgi alanları, farklılıkları, bilgi ve
becerileri tam ve güvenilir olarak ölçülmüş olacaktır.
öğrencilerin ilköğretim süresince gerçekleştirmiş oldukları davranışlar ile yöneltme
yönergesi çerçevesinde belirlenen yetenek ve ilgileri ortaöğretime geçişte
değerlendirilmiş olacaktır.
okullar ve veliler öğrencilerin bilişsel ve davranışsal gelişim düzeyini her yıl düzenli
olarak takip edebilecek, gereken önlemleri zamanında alma olanağı bulacaklardır.
eğitim sistemi, bir kereye mahsus yapılan tek oturumda yapılan ve bir sınav olan oks’
ye odaklı olmaktan kurtulacaktır.
genel liselerin eğitim kalitelerinin artırılmasına katkı sağlayacaktır.
sınavların zamana yayılması ile öğrencilerin ve velilerin yaşadığı sınav stresi optimal
noktada (olması gereken düzeyde) tutulacaktır. yılsonu başarı puanının değerlendirmeye katılması, okulda yapılan sınavların da
önemini artıracak ve öğrenci tüm derslere aynı ilgi ve gayreti gösterecektir.
okul dışı kurumlara olan bağımlılık azalacaktır.
ortaöğretime geçişte sürece dayalı ve objektif bir yerleştirme sistemi gelişecektir.
okul kültürü, öğretmenin etkinliği bağlamında daha güçlü hâle gelecektir. okula
yönelme artacak devamsızlık azalacaktır.
öğrencilerin yetenek ve ilgi alanlarının ortaöğrenime geçişte değerlendirilmesine imkân
verilecektir.
okulda sunulan eğitim ve öğretim güçlendirilecek, daha anlamlı hâle gelecektir.
6, 7 ve 8inci sınıflarda yapılan sınavların herhangi birisinde çeşitli nedenlerle başarısız
olan öğrencilere diğer sınavlardaki başarılarıyla değerlendirilmiş olup bir anlamda
öğrencilere telafi imkânı verilecektir.
eğitim ve öğretimin sınav merkezli olmaktan çıkarak öğrenci ve okul merkezli olması
sağlanacaktır.
ergenlik döneminin coğrafi farklılıklar nedeniyle değişik yaş gruplarında yaşanması ve
bu dönemde sınava giren öğrencilerin olumsuz etkilenmeleri, her sınıf ve yaş
kademesinde değerlendirmenin yapılacak olması sebebiyle en az düzeye indirgenecektir.
mesleki eğitime bilinçli yönelme artırılacaktır.
okulların, yöneticilerin, öğretmenlerin, öğrencilerin ülke genelinde ayrıntı düzeyleri
belirlenebilecek, görülen eksikliklerin giderilmesi sağlanacaktır.
8- ortaöğretime geçiş sisteminin değiştirilmesiyle dershanelere yönelim artacak
mı?
ortaöğretime geçişte uygulanacak yeni model sürece dayalı ve çok yönlü olarak
öğrenci başarısını ölçmeye yönelik bir sistem olduğu için dershanelere bir yönelim
sağlamayacak. sistemin unsurlarından sadece biri olan seviye belirleme sınavı, öğrencinin
derste gördüğü konulardan temel düzeyde ve zor olmayan sorulardan oluşmaktadır. müfredat
dışı soru sorulmayacağından derslerle sorular birbiriyle örtüşecektir. 6 ve 7inci sınıflarda sbs
yapılacağından okul dışı kurumlarca sbs yapılmayacak; süreci veli göreceğinden 8inci sınıfta
yığılmalar olmayacak ve okul dışı kurumlara olan talep azalacaktır.
9- seviye belirleme sınavı (sbs) nedir?
ilköğretimin 6, 7 ve 8inci sınıflarında öğrencinin derslerden, o yılın müfredatında
belirtilen kazanımları elde etme seviyesinin ölçüleceği millî eğitim bakanlığı tarafından her
yıl haziran ayında ders kesiminden sonra düzenlenen merkezi sistem sınavlarıdır.
10- seviye belirleme sınavı zorunlu bir sınav mıdır? seviye belirleme sınavı zorunlu bir sınav değildir. ancak; merkezi sistemle öğrenci
alan ortaöğretim kurumlarına yerleştirmede kullanılacak puana etkisi bakımından öğrencilerin
bu sınavlara girmesi tavsiye edilmektedir.
11- seviye belirleme sınavı yılda kaç kez yapılacak? seviye belirleme sınavı yılda bir kez yapılacak, tüm merkezi sistem sınavlarının
mantığına uygun olarak telafisi ya da not yükseltmesi gibi ek herhangi bir sınavı
olmayacaktır.
12- seviye belirleme sınavı hangi sınıflarda yapılacak?
2007–2008 öğretim yılı sonunda 6 ve 7inci sınıflara, 2008–2009 öğretim yılından
sonra ise 6, 7 ve 8inci sınıflara seviye belirleme sınavları uygulanacaktır.
13- seviye belirleme sınavı ne zaman yapılacak?
ortaöğretime geçiş kapsamında seviye belirleme sınavları her yıl haziran ayında
okulların ders bitiminden sonraki haftalarda yapılacaktır.
2008 yılı için;
6ıncı sınıflar 21 haziran 2008
7inci sınıflar 22 haziran 2008 tarihlerinde seviye belirleme sınavları yapılması
planlanmaktadır.
14- seviye belirleme sınavı kimler katılacak?
2008 yılı için 6ıncı ve 7inci sınıf öğrencilerine yapılacaktır.
2009 yılından itibaren 6ıncı, 7inci ve 8inci sınıf öğrencilerine yapılacaktır.
15- seviye belirleme sınavı sonuçları nerelerde kullanılabilecek?
seviye belirleme sınav sonuçları yalnızca ortaöğretim kurumlarına geçişte
kullanılabilecektir. sınıf geçmeye herhangi bir etkisi olmayacaktır.
16- seviye belirleme sınavıoks benzeri yeni bir sınav türü müdür?
seviye belirleme sınavları orta öğretime geçiş sistemini oluşturan unsurlarından
sadece biridir. seviye belirleme sınavları özellikleri açısından yeni bir sınav sistemi olarak
algılanmamalıdır. yeni sistemin değerlendirme unsurlarından biridir.
18- özel eğitime muhtaç öğrenciler seviye belirleme sınavlarına girecekler midir?
özel eğitime muhtaç öğrenciler isterlerse seviye belirleme sınavlarına girebilecektir.
çünkü bu sistem ve sistemin birer parçası olan sınavlar öğrencinin tüm özelliklerini dikkate
alarak ortaöğretime bir yönlendirme yapmayı hedeflemektedir.
19- yıl sonu başarı puanı (ybp) nedir?
ilköğretimin 6, 7 ve 8inci sınıflarda, öğrencinin o yıl derslerden aldığı yılsonu
puanlarının haftalık ders saati ile çarpılarak elde edilen ağırlıklı puan toplamının, haftalık ders
saati toplamına bölümü ile hesaplanan puandır.
20- yıl sonu başarı puanı (ybp) nasıl hesaplanacak?
öğrencinin, öğretim sürecinde elde ettiği kazanımları 100 tam puan üzerinden
verilecektir. puanlama daha sonra 500 tam puana dönüştürülerek yıl sonu başarı puanı
hesaplanacaktır.
21- ortaöğretime yerleştirme puanı (oyp) nedir?
6ıncı sınıf puanı (sp6) %25, 7inci sınıf puanı (sp7) %35 ve 8inci sınıf puanı (sp8)
%40 oranında hesaplanmasıyla elde edilen puandır.
22- davranış puanı (dp) nedir?
ilköğretim okullarında; öğrencilerin tavır, davranış ve yetenekleri ile ilgili olarak
belirlenen kriterlere göre derslerine fiilen giren öğretmenlerin ayrı ayrı verecekleri puanların
aritmetik ortalamasından sistem tarafından otomatik olarak elde edilen puandır.
23- davranış puanı hesaplanırken objektiflik sağlanabilecek mi? davranış puanı hesaplanırken birden çok öğretmenin katılımı zorunlu olduğundan
subjektif değerlendirmeler olmayacak, sosyalleşme, saygı, sevgi, hoşgörü, insan
ilişkilerindeki gelişme, okulu ve çevreyi korumakta gösterilen gayret, yurt sevgisi, kendisini
geliştirme çabası buraya yansıyacaktır. her öğretmen 100 üzerinden puanlama yapacaktır.
24- davranış puanı (dp) nasıl hesaplanacak?
6, 7 ve 8inci sınıflarda öğrencinin davranışlar ile yönlendirme yönergesinin verileri
dikkate alınarak yapılan değerlendirmelere göre sistem tarafından otomatik olarak
belirlenecektir.
25- sınıf puanı nedir?
ilköğretim 6, 7 ve 8inci sınıflar için seviye belirleme sınavı puanı (% 70), yıl sonu
başarı puanı (%25) ile davranış puanlarını (% 5) her 3 puan türün için ayrı ayrı hesaplanarak
yerleştirmede kullanılacak olan puandır.
26- seviye belirleme sınavına girmeyen öğrencinin ortaöğretime yerleştirme puanı
nasıl hesaplanacak?
herhangi bir sebeple seviye belirleme sınavına katılamayan öğrencinin sınava
girmediği yıla ait seviye belirleme sınavı puanı o yılın en düşük sbs puanı olarak kabul
edilecektir. örneğin: 6ıncı sınıfta sınava girmeyen öğrenci 7inci sınıfta sınava girdiğinde 6ıncı
sınıf puanı en düşük puan olarak alınacaktır.
27- sınıflara göre sınıf puanı hesaplanırken sbs, ybp, dp ağırlıkları nasıl olacak?
6inci, 7inci ve 8inci sınıflar için seviye belirleme sınavı puanı % 70, yıl sonu başarı
puanı %25 ile davranış puanı % 5 oranında hesaplanacaktır.
29- seviye belirleme sınavının soru içeriği nasıl olacak?
seviye belirleme sınavlarında soru içeriğinin öğretim programları odaklı olması,
okulda sunulan eğitim ve öğretime dayalı olarak hazırlanması esas alınacaktır. sorular
öğrencinin öğrenim gördüğü yıla ait olacak ve geçmiş yılları kapsamayacaktır.
30- seviye belirleme sınavında hangi derslerden soru sorulacak
seviye belirleme sınavlarında türkçe, matematik, fen ve teknoloji, sosyal bilgiler,
yabancı dil, din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinden soru sorulacaktır.
31- seviye belirleme sınavında hangi derslerden soru sorulmayacak? seviye belirleme sınavında müzik, beden eğitimi, resim iş ve seçmeli dersler ile
rehberlik ve sosyal etkinliklerden soru sorulmayacaktır.
32- seviye belirleme sınavında soru sayısı ne olacak?
6ıncı sınıflarda 80 adet
7inci sınıflarda 90 adet
8inci sınıflarda 100 adet (2009 yılından sonra) gibi öğrencinin psikolojik ve fiziksel
gelişimi dikkate alınarak farklı sayılarda soru sorulması düşünülmektedir.
33- 2008 yılında oks yapılacak mı?
2007–2008 öğretim yılı sonunda oks son kez uygulanacaktır.
34- seviye belirleme sınavının oks’den farkı nedir? oks; kazanma odaklı sınav olmasıyla öğrencinin genel başarısını ölçen yapıdan
uzaklaşmıştır. seviye belirleme sınavı sürece ve çok yönlü başarı ölçmeye dayalı olduğu için
öğrencinin genel başarısını ölçmektedir. oks; kazanma ya da kazanamama ikilemi arasında sıkışıp kaldığı için eğitsel
nitelikleri ve sosyal etkileri açısından toplumda sıkıntı yaratmıştır. seviye belirleme sınavı sürece dayalı ölçme yaptığı için anlık ya da dönemsel
başarılardan çok genel başarıları ölçmektedir. bundan dolayı eğitsel nitelikleri daha kapsamlı
olup sosyal etki açısından öğrenciyi yıpratmamaktadır.
35- seviye belirleme sınavında özel yetenek liseleri için uygulama nasıl olacak?
özel yetenek gerektiren liselere ( spor ve güzel sanatlar liseleri) öğrenci alımı halen
uygulanan sistemdeki şekliyle devam edecektir.
36- seviye belirleme sınavının öss’ye katkısı olacak mı?
öğrenciler, ortaöğretimden başlayarak bilinçli olarak yönlendirileceği için temel
eğitimlerini almış, ön hazır oluşlarını tamamlamış olan bir öğrenci kitlesi öss’de ve
üniversite başarısında olumlu etkilerde bulunacaktır.
37- 6,7 ve 8inci sınıftan dpy-b sınavına giren öğrenciler 2008’de ayrıca dpy- b
sınavına girecek mi?
ilköğretimin 6 ve 7inci sınıflarında okuyan ilköğretim öğrencilerinin devlet parasız
yatılılık ve bursluluk sınavı(dpy-b) seviye belirleme sınavıyla birlikte, 8inci sınıfların
devlet parasız yatılılık ve bursluluk sınavı ise oks ile birlikte yapılacaktır.
ancak; 5,9,10 ve 11inci sınıflarda okuyan öğrenciler ise 04 mayıs 2008 tarihinde
yapılacak olan devlet parasız yatılılık ve bursluluk sınavına isterlerse girecektir.
38- ortaöğretim kurumlarına yerleştirme işlemleri nasıl yapılacak?
ortaöğretim kurumlarına, yerleştirme işlemi orta öğretime yerleştirme puanına göre
yapılacaktır. eğitim teknolojileri genel müdürlüğü tarafından 8inci sınıfın sonunda tercih
başvuruları alınmak suretiyle, puan üstünlüğü esasına dayalı olarak önceden belirlenmiş
kontenjanlara göre yerleştirme yapılacaktır.
39- 2008 yılında ilk kez seviye belirleme sınavına girecek adayların 2009 yılında
ortaöğretim kurumlarına yerleştirilmeleri nasıl olacak?
2008 yılında 7inci sınıfta eğitim gören öğrenciler 7 ve 8inci sınıf orta öğretime geçiş
puanı ile yerleştirme işlemleri yapılacaktır.
40- 2008 ve 2009 yılında seviye belirleme sınavına girecek olan adayların orta
öğretime geçiş puanı hesaplaması hangi oranlarda olacaktır?
orta öğretim geçiş puanlarının hesaplanmasında 7inci sınıf %40, 8inci sınıf %60
oranında hesaplamaya dâhil edilecektir.
41- fen liseleri, anadolu liseleri, sosyal bilimler ve öğretmen liselerine
yerleştirme nasıl yapılacak?
fen liseleri, anadolu liseleri, sosyal bilimler ve öğretmen liseleri; öğrencilerin ortaöğretime yerleştirme puanı, bakanlık tarafından belirlenen baraj düzeyini geçmiş
olmaları şartı ve tercih sıralamalarına göre yapılacaktır.
42- seviye belirleme sınavının başvuruları nasıl yapılacak?
aday bankaya sınav ücretini yatırdıktan sonra e-okul sisteminde kayıtlı olduğu için
otomatik olarak başvurusu yapılmış olacaktır.
44- seviye belirleme sınavında 2828 kapsamındaki öğrencilerden de ücret alınacak mı?
2828 kapsamındaki öğrenciler devlet korumasında çocuk esirgeme kurumunda kalan
öğrenciler olduğu için bunlardan ücret alınmayacaktır.
45- seviye belirleme sınavı nerelerde yapılacak?
yurt genelinde tüm il merkezleri ile uygun olan ilçelerde yapılacaktır. ayrıca; aday
olması durumunda bakanlığa bağlı ilköğretim okullarının bulunduğu bazı yurt dışındaki sınav
merkezlerinde de yapılabilecektir.
46- seviye belirleme sınav başvuruları ne zaman olacak? seviye belirleme sınavı başvurusu ve ücret yatırma tarihi daha sonra duyurulacaktır.
47- seviye belirleme sınavında din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden sorusu
sorulacak mı?
din kültürü ve ahlak bilgisi sorusu sosyal bilgiler sorularının içinde yer alacaktır.
ancak bu dersten muaf olan öğrencilerle bunları cevaplamak istemeyenler için alternatif sosyal bilgiler soruları yer alacaktır.
48- din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muaf olan ilköğretim öğrencileri seviye
belirleme sınavında ne yapacak?
din kültürü ve ahlak bilgisi dersinden muaf olan öğrenciler için sosyal bilgiler
sorularının içinde alternatif soru hazırlanacak. bu öğrencilerin sınav değerlendirmeleri buna
göre yapılacaktır.
49- seviye belirleme sınavında yabancı dil sorusu sorulacak mı?
ilköğretim okullarımızda zorunlu yabancı dil olarak okutulan ingilizce, almanca ve
fransızca derslerinden soru sorulacaktır.
50- seviye belirleme sınavında seçmeli yabancı dillerden sorusu sorulacak mı?
ilköğretim okullarımızda seçmeli olarak okutulan yabancı dil derslerinden soru
sorulmayacaktır.
51- seviye belirleme sınavında yabancı dil sorusu sorulacak olması özel okullarda
öğrenim gören öğrencilere avantaj sağlamayacak mıdır?
seviye belirleme sınavlarında sorulacak yabancı dil sorularının düzeyi ve ağırlık
katsayıları düşük tutulduğu için böyle bir avantaj sağlamayacaktır. yabancı dil soruları temel
bilgileri ve okuduğunu anlamayı ölçen sorular olacağından özel okullara ek kazanım
sağlamayacaktır.
52- ilköğretimde değişen yeni not sistemi nasıl olacak?
ilköğretim kurumları yönetmeliğindeki değişikliğe esas olarak 05 ekim 2007
tarihinden itibaren 100’lük not sistemine geçilmiştir.
55- yurt dışında okuyan öğrenciler seviye belirleme sınavının girebilecek midir?
yurtdışında millî eğitim bakanlığına bağlı herhangi bir eğitim kurumunda öğrenim
gören öğrenciler isterlerse seviye belirleme sınavlarına katılabilecektir.
56- yurt dışında seviye belirleme sınavı nerelerde yapılacak?
bakanlıkça sınav yapılan lefkoşa, trablus, riyad, medine, cidde, bakü, aşgabat ve
taşkent’te yapılacaktır. ayrıca öğrenci olması halinde bakanlığa bağlı ilköğretim okullarının
bulunduğu bazı yurt dışı sınav merkezlerinde de yapılacaktır.
57- yurt dışında seviye belirleme sınavı yapılmayan ülkelerden seviye belirleme
sınavına katılmak isteyen öğrenciler nerede sınav girecektir?
yurt dışında seviye belirleme sınavı yapılmayan ülkelerden seviye belirleme
sınavına katılmak isteyen öğrenciler yurt içi sınav merkezlerinin birinde sınava
katılabilecektir.
59- yılsonunda sınıf tekrarına kalan öğrenciler seviye belirleme sınavına girebilecek
mi?
sınava isteyen tüm öğrenciler katılacaktır. öğrencinin aldığı en yüksek sbs puanı
değerlendirilecektir.
60- 2008 yılından sonra askeri okullara, polis kolejine ve özel okullara sınavla giriş
nasıl olacak?
bu okullara giriş, kendi kurumlarınca belirlenen usul ve esaslara göre yürütülecektir.
61- öğretmenler davranış puanı (dp) verirken subjektif olabilecek mi? davranış puanı öğrencinin derslerine giren tüm öğretmenler tarafından 100lük
sistemde verileceği ve sistem tarafından otomatik olarak hesaplanacağı için öznel olması
düşünülmemektedir. ayrıca; 2007 oks’de uygulanan öğrenci başarı puanlarının
hesaplanması gündemde olduğu zamanda benzer kaygılar yaşanmıştır. sınav sonuçları
açıklandıktan sonra öğrenci başarı notları ve sınav sonuçları arasında yapılan korelasyon
hesaplamaları böyle bir kaygıya gerek olmadığını göstermiştir.
62- sbs sorularının müfredata uygunluğunu test etmek için pilot uygulama
yapılacak mı?
2008 yılında ilk defa uygulanacak olan sbs soruları daha önce herhangi bir sınavda
uygulanmadığı için test edilerek bilimsel anlamada ön değerlendirmesi yapılacaktır. bunun
için, aralık ayında en az 150 okulda programların ilk dört aylık bölümlerini kapsayan pilot bir sbs uygulaması yapılarak soru tipleri test edilecektir.
63- sınav sorularının hazırlanmasında öğretmenlerin katkısı olacak mı?
okullarda görevli olan öğretmenlerimiz de http://www.meb.gov.tr ve http://oges.meb.gov.tr internet adreslerinde yer alan e-posta adreslerimize hazırladıkları
soruları gönderebilirler. genel müdürlüğümüze ulaşan sorular incelenerek
değerlendirilecektir.
64- okulun genel başarı ortalaması sınav sonuçlarına yansıyacak mı?
okulun genel başarı ortalaması sbs sonuçlarına yansımayacaktır. sbs o yılın
müfredatına dayandırılarak yapılan öğrencinin seviyesini ölçen bir sınavdır.
