anayasamızın 123. maddesinde "idare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir. idarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır.
kamu tüzelkişiliği, ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulur" denilerek türk idari sisteminin GENEL yapısı izah edilmiştir. buna göre;
- idare genel kamu hizmetlerini birbiriyle eşgüdümlü bakanlıklar aracaılığıyla devlet tüzel kişiliğince yürütür. bu bakanlıkların kendilerine özgü tüzel kişilikleri yoktur.
- mahalli nitelikte yerel ihtiyaçların giderilmesi amacıyla mahalli idare birimlerinin kurulması mümkündür ve bu durum idarenin bütünlüğü ilkesine halel getirmez.
- herhangi bir kamu idaresinin tüzel kişilik kazanması ancak kanunla mümkündür. idare tüzel kişiliği kazandığı andan itibaren kendi bütçesini yapma hakkına, karar organlarına, borç/bağış alabilme-verebilme yetkisine kavuşur. tüzel kişiliği olan idareler taşınmaz edinebilmeleri tapu siciline kayıtla mümkündür. oysa devlet tüzel kişiliği altındaki bir idare ancak tahsis yoluyla taşınmaz edinebilir.
3046 sayılı kanun; merkezi yönetim kapsamındaki bakanlıkların kuruluş, teşkilatlanma, görev alanları, bağlı ve ilgili kuruluşlarını ve sair genel hükümlerini belirler. bunun dışında bakanlıkların kendilerine özgü hususi durumlarını ise bakanlık kuruluş ve görevleri hakkındaki kanunlarla düzenlenmiştir.
kanun kapsamı: Kanun, milli savunma bakanlığı hariç diğer bakanlıkların merkez, taşra, yurt dışı teşkilatları ile bağlı ve ilgili kuruluşlarını kapsar.
bakanlıkların kurulması: idare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür. teşkilatlanmada görev ve yetkilerin tespitinde bu bütünlük bozulamaz. bakanlıkların kuruluş ve teşkilatlanmalarında etkili bir idare, iş bölümü, kontrol ve koordinasyonun sağlanması esastır. aynı ve benzer hizmet veya görevlerin tek bir bakanlık tarafından veya sorumluluğunda yürütülmesi, atıl kapasite ve kaynak ısrafının önlenmesi esastır.
bakanlıkların genel organları: bakanlıklar, merkez teşkilatı ile ihtiyaca göre kurulan taşra ve yurt dışı teşkilatından ve bağlı ve ilgili kuruluşlardan meydana gelir.
bakanlık bağlı kuruluş: bağlı kuruluşlar bakanlığın hizmet ve görev alanına giren anahizmetleri yürütmek üzere, bakanlığa bağlı olarak özel kanunla kurulan, genel bütçe içinde ayrı bütçeli veya katma bütçeli veya özel bütçeli kuruluşlardır.
bağlı kuruluşlar, merkez teşkilatı ile ihtiyaca göre kurulan taşra teşkilatından meydana gelecek şekilde düzenlenir.
bağlı kuruluşların taşra teşkilatı; bölge, il ve ilçe kuruluşları şeklinde veya doğrudan kendine bağlı olarak kurulabilir.
bağlı kuruluşlar, başbakanın teklifi ve cumhurbaşkanının onayı ile, diğer bir bakanlığa bağlanabilir. sgkişkurkarayolları genel müdürlüğü bağlı kuruluşlara örnektir.
bakanlık ilgili kuruluş: ilgili kuruluşlar; özel kanun veya statü ile kurulan, iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müessese ortaklık ve iştirakleri veya özel hukuki, mali ve idari statüye tabi, hizmet bakımından yerinden yönetim kuruluşları şeklinde düzenlenir. Bu kuruluşların ilgili olduğu bakanlık bu Kanunun koyduğu usule göre belirlenir. tübitaküniversiteler tse devlet demir yolları vb.
