1618-1648 tarihleri arasında avrupa nın belli başlı büyük devletlerinin karıştığı savaştır. ilk zamanlar mezhep savaşı şeklinde katolikler ve protestan ve calvinistler arasındaki çatışmalardan ortaya çıkmışsa da, politik oyunlar nedeni ile savaşın boyutu din meselesini aşmıştır.
taraflar:
------------
protestan birliği
danimarka
bohemya
isveç
norveç
hollanda
fransa(katolik olmasına
rağmen kutsal roma germen impara
yorluğunun gücünün artmasını iste
mediğinden, protestan alman
prensliklerini destekledi)
ingiltere
alman prenslikleri.
katolik birliği
kutsal roma germen imparatorluğu
ispanya
avusturya
bavyera
katolik alman prenslikleri.
savaş genellikle kutsal roma germen imparatorluğu merkezli gelişmiştir. önceleri katoliklerin protestan ve calvinistlere karşı kazandığı zaferler dönemi yaşanmıştır. savaşa danimarka dahil olmuş ama durumu protestanların lehine çevirememiştir. işe sonradan isveç ve katolik olmasına rağmen, kendisi gibi katolik olan kutsal roma germen imparatorluğunun güçlenmesini istemeyen fransa da protestanlar lehine dahil olunca süreç katoliklerin ve habsburg hanedanının* aleyhine gelişmiştir. 1648 yılında imzalanan westfalya antlaşması ile
a- fransa avrupa da başat güç haline gelmiştir.
b- kutsal roma germen imparatorluğunun merkezi güç oluşturma çabaları başarısılıkla sonuçlanıp, alman toprakları üzerinde küçük alman prensliklerinin varlığı devam etmiştir.
c- isveç de avrupa denge politikasında önemli bir güç haline gekmiştir.
d- savaşta kullanılan paralı askerlik sisteminin sakıncaları nedeni ile avrupa da artık modern anlamda ulus ordu ve devlet oluşturma çabaları başlamıştır.
e- savaş ispanya nın güçsüzlüğünü ortaya koymuş ve ispanya fransa ve portekiz karşısında giderek güç kaybetmeye başlamıştır.
f- katolik inancının kuzey avrupada egemen olması engellenmiş ve güneyde habsburg topraklarında sınırlı kalması sağlanmıştır.
g- ileride görülecek olan alman militarizmi ve saldırganlığını körükleyen bir neden olmuştur.
not: bu savaşta osmanlı devleti protestanları desteklemiştir.
