kavramlar için evrensel bir referans noktasının olmadığını öngören teori. örneğin uçağın içindeki biri uçağı gerçek boyutlarda algılarken, uçağa uzaktan bakan biri onu daha kısa görecektir. buna uzunluk büzülmesi denir. aynı şekilde diğer kavramlar için de algıda farklılıklar olur. mesela zaman uzayda daha yavaş akar. ışık hızına yakın hızlarda ölçümler bu kaymalar dikkate alınarak yapılmalıdır. aksi halde yanlış sonuçlara varılır.
hayatta da bu ince kaymalara dikkat edilmelidir. olaylara başkalarının penceresinden bakabilmek kuşkusuz üstün insanın işidir.
