eski türlerde ve moğolarda, zerdüştlük etkilenmelerle ateşin kutsallığına inanılırdı.
ateş, temzileyici, kötü ruhlardan arındırıcı bir unsur olarak kabul edilirdi. bu inançla ateşe çeşitlik kurbanlar sunulur, saçılar saçılırdı.
iranlılar ateşe taparken, göktürklerde ateş büyüsel bir unsur olarak kötü ruhları def etmede kullanılıyordu. nevruz bayarmlarında ateşin üstünden atlamayı da, ateşin bu kötülüklerden arındırma inanışına bağlayabiliriz.
bu inanışı, atalar kültünün kapsamına sokabileceğimiz ocak kültü ile de bağdaştırabiliriz.
bazı yörelerde halen ateşin suyla söndürülmemesi * , ateşe çöp atılmaması ateşin kutsallığı inancındandır.
avcı bir toplum olan türklerde ateşin bu kadar önemli olması, kutsal kabul edilmesi şaşılacak bir durum değildir. av hayvanlarını pişirmek için ateş gerekir. avcılıkla uğraşan pek çok toplum gibi göçebe olduğumuzdan ısınmak için de ateşe ihtiyacımız vardı. ayrıca ateş kırmızıydı, sıcaktı. kırmızı, kanı çağrıştırdığı için koşulsuz bir saygıyı doğurmaktaydı. sıcak, yakıcı oluşu ise onun gücüne dalalet ediyordu.
zerdüştlük gibi şamanizmde de ateşin kutsallığı söz konusudur. türklerin eski dini olan şamanizmden de getirmiş oldukları ritüeller ateş kültünün varlığında etkilidir.
