nietzsche gerçekten de haklıdır. cahil insanların aklını çelmek, eğitimli insanlarınkine oranla gerçekten de çok daha kolaydır.
- pekiyi! cahil bir toplumu, eğitimli ve bilinçli bir toplum haline getirebilmeyi nasıl başaracağız?
monarşi ile mi? yoksa, militer devlet yönetimi altında mı? o vakit başa geçen, iktidar erkine sahip olan kişilerin, gerçek birer vatansever, kendisini halkının refah ve mutluluğunu sağlamaya adamış olduğunu, onların eğitimi ve bilinçlenmesi için canını dişine takarak gece-gündüz çabaladığını kanıtlayan turnusol kağıdını nasıl bulacağız?
demokrasiden daha güzel bir rejim yok! ya da henüz bulunamadı. bu rejimin şöyle bir özelliği varki, yönetenleri seçen yönetilenlere de ciddi bir sorumluluk yüklüyor. hemen dönelim! hitler almanyası'na ve soralım; hitler'i hitler yapan kimdir? onu seçip başa getiren, alman halkı. yaşanılan onca insanlık dışı muamelelerden kim sorumludur? göz göre-göre, olmayacak bir hayalin peşine takılıp giden ve yüzbinlerce genç evladını ölüme gönderen, alman halkı. sonuç; hüsran! ceremesini çeken; alman halkı.
ülkeyi yönetmesi gerektiği düşünülenler, diğerleri ile aynı koşullara sahip oldukları halde, inandırıcılıkları ve beceri ile iktidara sahip değilseler ve seçmenlerin çoğunluğu olarak bazı şeyleri öngörme yeteneğiniz de yoksa ya da o eğitim ve bilinç düzeyine henüz sahip değilseniz; yaptığınız yanlış seçimin ceremesini, musibeti yaşayarak görür ve gittiğiniz yolun doğru bir yol olmadığını öğrenirsiniz. bu şüphesiz acı veren bir deneyimdir ama asla unutulmaz! amerika'da mavi ve gri savaşının ardından sağlanan toplumsal barış ve birliktelik ruhu bunun en açık örneğidir.
