sorunun cevabı basit ve din üstüdür. bağnazlıkla yoğrulan hiç bir din ister hıristiyanlık, ister islam olsun hiçbir çağa yanıt veremez. islamiyet kendinden önceki medeniyetleri yadsımadığı ve bilime önem verdiği sürece altın çağını yaşamıştır. bir ibni sina, ibni haldun, farabi, biruni bu aydınlanma döneminin önemli kişileridir. batı antik yunan ve roma yapıtlarını endülüs aracılığı ile islamdan almıştır. o zamanın rönesansını oluşturacak italyan bilimadamlarının çoğu endülüsteki islam dünyasının okullarından yetişmiştir. neden sonradır ki; islam hurafelere, bağnazlara teslim oldu bu onun sonu oldu. malesef şu an islam dünyasının içinde bulunduğu durum ortaçağ hıristiyan dünyasının bulunduğu ile aynıdır.
