ilk tanım entrysinde araştıracağım ve kendi çapımda birşeyler yazacağım dediğim başlıktır. öğrendiklerim şu şekildedir:
"efendim milli mücadele döneminde doğu anadolu bölgesindeki ordunun kumandanlığını kazım karabekir paşa yapmaktadır. ordunun o dönemde daha önce yapılan antlaşmalar nedeni ile eksik silah ve asker sıkıntısı bulunmaktadır. ihtilaf devletleri bilindiği üzere anadolu'nun %40-50 civarı bölgeyi tek kurşun atmadan işgal ettikleri dönemdir. mustafa kemal atatürk ve cephedeki komutanlar arası telgraflaşmalar sonucunda düzenli ordunun kurulması yönündeki çalışmaların hızlandırılması ve lokal anlamda mahalli çete ve halklarla düşman askerine yıpratıcı şekilde saldırılar düzenlenmesi kararı alınıyor.
bu karar neticesinde bölge komutanları yerel çeteleri örgütlemeleri için bölgenin önde gelen kişilerine teklifler gönderiliyor. (batıda bu işi inönü ve çerkes ethem uzunca bir süre devam ettirmişlerdir.) ancak kazım karabekir doğudaki aşiretler arasından çete oluşturulması yönünde pek de yardım görememiştir. 4 doğu aşireti (adıyaman, ağrı, muş, hakkari) ihtilaf devletlerinin kendilerine bu bölgede ileriki dönemde toprak vaadiyle karşılandıklarını şayet mustafa kemal'in de böyle bir teklif sunması durumunda din kardeşleri olması dolayısıyla anadoludaki bu harekete katılabileceklerini beyan ederler. işin daha tuhafı ise bu 4 aşiretin ihtilaf devletleri tarafından aynı masaya hiç oturtulmadan her birisine en yüksek miktarda toprak vaat edilmiş olması ve olası bir kürt devletinde liderlik önerilmiş olmasıdır. ( o dönemki kürt teali cemiyetine de dikkat çekmek gerekir)
kazım karabekir durumdan mustafa kemal'i haberdar eder. mustafa kemal paşa bu doğu ordusunun güçsüzlüğünden dolayı öneriyi toprak vermeden milli mücadele dönemimin sonunda görüşmek üzere kazım karabekir'e fikrini belirtir. kendisinin değil de emrindeki bir subayın bu aşiret liderleriyle görüşmesini devlet adına değil subayın bizzat kendi adıyla bir harita çizilmesi ve bu haritanın 4 eşit parçaya ayrılarak aşiret liderlerine verilmesi emrini verir. zira kendi aralarında da anlaşmazlıkları her daim süren bu aşiret liderlerinin de milli mücadele sonrası ortak bir hareketle mustafa kemal'e gelemeyeceklerini düşünmüştür.
nitekim doğu halkı büyük çoğunlukla ankara hükümetine destek verir. milli mücadele zaferle sonuçlanır. ancak bu dört aşiret lideri hiçbir zaman kendi aralarında ortak bir noktada buluşup mustafa kemal'in karşısına "bize verdiğin sözü tut" diyemezler.
öğrenebildiğim kadarı ile adıyaman ve ağrı bölgesi aşiret liderlerindeki harita kendilerinin ölümüyle birlikte kaybolur. hakkaride'ki harita parçasının akıbetini öğrenemedim ama bu bilgileri öğrendiğim kaynak kişi muş aşiretinin payına düşen haritanın halen muş ili bulanık ilçesi gündüzü köyünde muhafaza edildiği yönündedir.
anlaşıldığı kadarıyla bu olayda mustafa kemal atatürk kürtlere özerklik vaat etmemiş durumu milli mücadele döneminden sonrasında değerlendirelim diyerek ön koşulsuz destek istemiş ve ihtilaf devletlerinin aralarına nifak sokarak birbirlerine kanlı bıçaklı hale getirdikleri aşiret liderlerinin bu halinden "savaşta herşey mubahtır" mantığıyla faydalanmıştır.
