kozmopolitik yapısı ve insanlarının birbirlerine yaklaşımı itibarıyla bazı yönleri çok tanıdık gelen bir ülkedir. mesela ben hala, içeride ne kadar birbirimize düşersek düşelim, bir dış tehdit olması halinde hepimizin birlik olacağı inancındayım. iran için de, bugün hala aynı şey söz konusudur. fakat yarın için ne söylenebilir kestirmek zor. kabaca üç etnik gruptan söz etmek mümkün. kuzeyde ciddi bir nüfus olan azeriler, güneyde küçük ama kullanılmaya müsait bir kürt topluluğu, ülkenin genelinde pers, yani iran'lılar hakimdir. hepsini birbirine bağlayan asıl unsur şii inancıdır. iran'a yapılacak olan olası bir amerikan-israil müdehalesi için henüz şartlar olgunlaşmamış ve çalışmalar derinden devam etmektedir. amerika'nın azerbaycan'daki iktidara müdehale girişimi, olmayınca azerileri el altından iran'da yapılandırma gayretleri, hükümet karşıtı gösterilerin bir merkezden idare edilidği izlenimi ve tarihinde ilk kez halk arasında ciddi bir ayrılığın oluşturulabilmesi, israil'in güney'deki ayrılıkçı kürt (pejak) gruplara verdiği gizli destek ve iran'ın pejak'a uyguladığı çok sert yaptırımlar dikkatle incelenmelidir. çok yakın değil ama yakın bir gelecekte olması muhtemel bir müdehale, içeride bir bölünme/anarşi/kargaşa/siyasi ya da dini bir çalkantı ile kendisini hissettirecektir. şartlar olgunaştığında, kalenin kapıları içeriden açılacak hale geldiğinde, müdehale beklendiği gibi çok gürültülü değil, aksine çok daha sessiz bir biçimde gerçekleşecektir.
olası soru işaretlerine peşin dipnotlar:
- evet, kuzey iran ve hatta tahran'daki azeri nüfusu dış destekli ciddi bir darbeyi gerçekleştirecek kadar kalabalıktır. ancak (kimse alınmasın) azeriler'in güvenlirliği hakkındaki soru işaretlerinden, okyanusun ötesindeki amerika'nın bile haberi vardır.
- evet israil'in ayrılıkçı kürtlere (pkk ve pejak) eğitim ve lojistik desteği verdiği su götürmez bir gerçektir. bölgede kendisi için stratejik gördüğü noktaları bu taşeronlarla korumakta ve elde tutmaktadır. pkk'nın asıl hedeflerinden birisi de israil'in kutsal gördüğü vadedilmiş toprakların geçici muhafızlığını yapmaktır. pkk yarın kalkıp da, düne kadar topraklarında dostça gezdiği, şimdi kibarca uzaklaştırlıldığı suriye'den sözde kürdistan toprağı -ya da her ne adla olursa- talep eder, hatta çatışırsa kimse şaşırmamalıdır.
- evet içeriden destek alınması nükleer füzelerin olmadığı varsayılsa bile öncelikli şarttır. nitekim, havadan/karadan/denizden/uzaktan her ne kadar bombalarsanız bombalayın, askeri birliklerin olmazsa olmazı piyadeler bir bölgeyi ele geçirmeden savaş kazanılmış sayılmaz. afganistan ve ırak'ta yıllardır devam eden direniş, amerika'nın güya her iki ülkeye de içeriden destek alarak girmesinden sonra devam etmektedir. zayıf desteğin nelere yol açtığını herkes görmüş ve daha tedbirli olma ihtiyacı doğmuştur.
- evet muhtemel müdehale, afganistan ya da ırak'ta olduğu gibi çok gürültülü geçmeyecektir. iran'a tavır alan hiçbir ülke, bölgede bir nükleer kaos istememektedir. zira iran 2.000 km menzilli füzelerine bir de nükleer başlık eklerse, kendisi batarken nereleri de batırabileceği meçhuldür. bu yüzden içeriden bir denetimin sağlanması birinci şart olacaktır.
