icadı ve yaygınlaşması, insan aklını düşünce üretir hâle getirmiş makine. onsuz geçen zamanlardaki insanlar, hoşa gidenleri ezberleyerek aktarma yoluna gidiyordu ki bu da düşünce üretimini kısıtlıyordu. matbaanın gelişimi ise, hoşa gideni ezberlemeye gerek kalmadan el altında tutabilmeyi ve yayabilmeyi sağladı. bu da zihinde ciddi anlamda rahatlık yarattı.
