Katolik ve protestan mezheplerine bağlı toplulukların taraf olduğu almanya merkezli savaştır. Dini konuda yıkıcı iç savaşlardan biri olarak başlayan ve zamanla başka devletlerin de katılımıyla uluslararası niteliğe bürünen bu savaşı anlamak için 16. yy avrupası'ndaki güç dağılımına şöyle bir göz atalım.
1600lere bakıldığında kutsal roma imparatorluğu resmen katolikti ancak imparatorluk bünyesinde protestanlar çoğunluktaydı.Ayrıca almanya 1500lerde avrupa'nın gelişmiş bir ülkesiyken 1600'lerde gerileme belirtileri göstermeye başlamıştı. kutsal roma imparatorluğu'nun denetimci yönetimden rahatsız olan protestan devletler haklarını korumak için bir birlik kurarken ingiltere, fransa ve hollanda ile de görüşmelere başladılar. katolik alman devletleri ise kutsal roma imparatorluğu'nun desteği ile bavyera önderliğinde birleştiler, bu grup ise ispanya'nın desteğine güveniyordu. böyle böyle almanya gitgide parçalanıyor, birbirine karşı savaşa hazırlanan ve dış destek arayan iki kampta toplanıyordu. bu savaş hem katolik-protestan davası üzerinde bir alman iç savaşı olmakla beraber kutsal roma imparatorluğu'na karşı yalnız protestan devletlerce değil katoliklerce de beslenen bir hoşnutsuzluğun dışavurumuydu da. aynı zamanda otuz yıl savaşları, alman topraklarında sürdürülen fransa ile habsburglar , ispanya-hollanda ve danimarka, isveç ile transilvanya'nın da karıştığı bir uluslararası savaştı. bu savaş, fransız devrim savaşları öncesinde avrupa'daki en büyük savaştır ve protestanların zaferi sonucu westphalia antlaşması ile bitmiştir.bunun sonucunda fransa 16. yüzyılda arasındaki dini iç savaşlardan bütünlüğünü sağlamış halde çıkarken almanya bunu başaramadı ve 30 yıl savaşlarından parçalanmış halde çıktı.
daha fazla bilgi için (bkz: oral sander) (bkz: siyasi tarih)
