1867'de bugün mudanya'ya bağlı zeytinbağı (tirilye) beldesinde doğmuş, izmir rumlarını türklere karşı kışkırttığı ve izmir'i işgal eden yunanlılarla işbirliği yaptığı için nurettin paşa'nın gözyumması sonucu 9 eylül 1922'de linç edilmiş, kıbrıs rum kilisesinin son 2 başpiskoposunun adını aldığı izmir metropoliti. yılmaz özdil, sabah'tayken 9 ocak 2007'de kıbrıs'la ilgili yazdığı "kapı" adlı yazısında bu hususu belirtmiştir. yazı şöyleydi:
Liman açamadılar. Kapı açmaya çalışıyorlar. Demek bu Mehmet Ali Talat'a boşuna Formula ödülü verdirmemişler... illa bir formül bulacak, Rumlara yol açmak için...
Ama küçük bir pürüz var.
Rum Başpiskoposu.
2'nci Hrisostomos. Ne diyor bu arkadaş?
"Ankara düşmanımızdır... Türkiye işgalcidir... Vatan topraklarımızı istila ettiler...". Böyle diyor.
Bu, 2'nci Hrisostomos...
Bundan önceki neydi? 1'nci Hrisostomos'tu... Yani takmışlar Hrisostomos'a. Aslında, gerçek isimleri değil bu... Lakapları.
Hani nasıl Ratzinger, papa olunca Benediktus ismini aldı... Onun gibi. Dini bir sıfatı nesilden nesile yaşatmaya çalışıyorlar...
O halde soru şudur: Kimdir o yaşatmaya çalıştıkları "asıl" Hrisostomos?
Tarih, 15 Mayıs 1919...
Yunan ordusu, izmir'e çıkar. Yer, bugünkü Pasaport.
Türklerin kara günü.
izmir'deki Rumların dini lideri, yani izmir Metropoliti olan papaz, etekleri uçuşa uçuşa gelir... Diz çöker. Önce işgal komutanının çizmesini öper, sonra Yunan bayrağını...
izmir doğumludur * papaz. Babası celep. Ama o hayvanlarla uğraşmak istememiş, Atina'ya gitmiş, dini eğitim almış, papaz cübbesi giymiş, sonra izmir'e dönmüş, kademe kademe yükselerek, izmir Metropoliti olmuştur.
Etekleri zil çalmaktadır o gün...
Elindeki haçı havaya kaldırır, Yunan işgal ordusunu takdis eder... Sonra da, askerlere hitaben o meşhur vaazını verir...
"Evlatlarım... Elen çocukları... Bugün, isa'nın en büyük mucizesini göstermiş oluyorsunuz. Bu uğurda, ne kadar Türk kanı döküp içerseniz, o kadar sevaba girmiş olacaksınız... Ben de bir bardak Türk kanı içmekle, onlara olan kin ve nefretimi teskin etmiş olacağım... Bütün azizler arkanızda... Hadi buyrun!"
Sonra?
Sonrası malum... Türk kıyımı başlar.
Zaten, hep bunu istemişti o papaz... Kral Konstantin'e başvurmuş, Yunan Ordusu'nu izmir'e çağırmıştı... itilaf Devletleri'ne yalvarmıştı, izmir'in Yunan'a verilmesi için... Birgün geleceklerini bildiği için de, Aya Fotini Kilisesi'nin bodrumunu silah ve cephane ile doldurmuştu... Silah ve cephane, insani yardım adı altında geliyordu sandıklarla...
Yunan Ordusu izmir'e çıkınca, izmir'deki Rum gençleri cesaretlendi. Gittiler Aya Fotini'ye, giydiler Yunan Ordusu'nun üniformalarını, aldılar silahlarını, daldılar Türk köylerine, kadınlarına, kızlarına...
Üç yıl geçti böyle.
Ve, Allah bize o günü gösterdi... 9 Eylül.
O papaz, bedelini çok ağır ödedi. Linç edildi... Konak Meydanı'nda başladı hadise, Mezarlıkbaşı'nda bitti... (izmirli olmayanlar için belirtelim: Üç kilometre falandır o papazın parça parça edilerek, sürüklendiği mesafe.)
Hanımlar beyler...
Neydi o papazın ismi?
Hrisostomos!
Evet, bugün Kıbrıslı Rum başpiskoposların nesilden nesile yaşatmaya çalıştıkları isim işte bu...
Hrisostomos!
Bitmedi...
Gazi geldi izmir'e. Batarya kuruldu... Hrisostomos'un Aya Fotini Kilisesi top ateşiyle yerle bir edildi... Çünkü ibadethane falan değildi orası... Resmen, Türk kanı içmeye yeminli, teşkilat merkeziydi. (izmirliler için belirtelim: ikiçeşmelik'ten Çankaya'ya doğru in, Basmane'ye dönerken, tam köşe... Orasıydı Aya Fotini Kilisesi.)
Bitmedi...
Atina'nın kuzeyinde bir semt var, Nea Smyrna... Yani, Yeni izmir... Yunanistan, Aya Fotini Kilisesi'nin birebir kopyasını yaptı oraya... ismini, Aya Fotini Kilisesi koydu. Önüne de bir heykel dikti.
Bilin bakalım kimin heykeli?
Hrisostomos'un...
Altına da şu ibareyi yazdılar:
"izmir şehidi..."
Bitmedi...
izmir'de Montrö Kapısı'na yakın, Çocuk Hastanesi'nin karşısında küçük bir kilise var. Protestan Kilisesi'ydi... izmir'de Hollandalı kalmadığı için, bu kilise, Rum cemaatine verildi... Sivri ve üçgen çatısıyla "ben protestan kilisesiyim" diye bağırır... Ama Rum ortodoks kilisesidir şu anda.
Bilin bakalım ismi ne?
Aya Fotini Kilisesi... (Şunun altını önemle çizeyim... izmir'de yaşayan üç beş tane Rum vatandaşımız kaldı. Bu memleketi en az benim kadar severler. Biliyorum ki, birçok Türk ve Müslüman'dan daha hayırlı yurttaşlardır. Bu vatan ne kadar benimse, en az onların da, o kadardır. Bu bilgileri vermekteki amacım, onları rencide etmek değil.)
Demem o ki.
Bu topraklarda gözü olanlar... Hrisostomos'u unutmuyorlar. Asla.
Yaşatmaya çalışıyorlar. Hem ismini, hem ideallerini.
