klasik tarzda yazılmış dinler tarihi ile ilgili kaynaklarda evâmir-i aşere olarak geçen on emir terimi eski dönem yahudilerinin, bazı maddelerine sıkıca sarıldıkları bir emir ve yasaklar zinciridir. esfâr-ı hamse denilen tevrat'ın ilk beş kitabı dikkatle incelendiği zaman burada isrâiloğulları'na birtakım emir ve nehiyler bulunduğu görülecektir. bu emirlerin başında "bugün sana emrettiğimiz şeyi tut", "başka ilâha secde etmeyeceksin", "kendin için dökme ilâhlar yapmayacaksın" vb. tesbit edilebilir. bu emirlerin dışında "mayasız ekmek bayramına saygı gösterilmesi", "bütün ilk doğanların rabbe kurban edileceği" vb. yer almaktadır. bu emirler manzumesi içinde ikinci grupta yer alan on emir kısaca şu maddelerden oluşmaktadır:
1- seni mısır diyarından çıkaran allah'ın yehova benim.
2- benden nefret edenlerden babalar günahını çocuklar üzerinde, üçüncü nesil üzerinde ve dördüncü nesil üzerinde ararım.
3- ilâhın olan rabbın ismini boş yere ağza almayacaksın.
4- sebt gününü takdîs etmek için onu hatırında tut. altı gün işleyeceksin ve bütün işini yapacaksın.
5- babana ve anana hürmet et.
6- öldürmeyeceksin.
7- zina etmeyeceksin.
8- çalmayacaksın.
9- komşuna karşı yalan şehadet etmeyeceksin.
10- komşunun evine karşı açgözlülük etmeyeceksin.
on emir özellikle hz. musa'ya sînâ dağı'nda allah tarafından verilen emirleri ifade eder. kitâb-ı mukaddes'e göre yahve sînâ'da görünmüş, bu dağa inmiş ve orada oturmuştur. hz. musa cenâb-ı hakk'tan aldığı on emir'i, ibrânîler kenan diyarına yerleşmezden önce onlara teklif etmiştir. hz. musa emirlerin tebliğinden sonra sînâ'nın tepesine çıkarak 40 gün 40 gece orada kalmıştır. cenâb-ı hakk hz. musa'ya evamir-i aşere'nin yazılı olduğu iki taş levha vermiştir. hz. musa tur-i sînâ'dan inince (a'râf, 148) kavminin buzağıya taptığını görmüş, hiddetlenerek üzgün bir halde elindeki levhaları yere atmış, bu hali geçince levhaları tekrar almıştır. yahudi din tarihçileri evamir-i aşere'nin, henüz millet haline gelmemiş insan kitlelerini millet yapma gayesi güttüğünü iddia ederler.
kur'ân-ı kerîm'de çeşitli vesilelerle mükâfat, yasaklar, yasaların çiğnenmesi ahit, tehdit, mühlet, teklif, yemin, keffâret, iddet vb. meseleler münasebetiyle "on" kelimesi geçmektedir. bu bakımdan en'âm 151-153 âyetlerde yer alan emirlere vesâya-i aşere denilmiştir.
tevrat ve kur'ân-ı kerîm'den on emir ile ilgili olarak tesbit edilen ayetler karşılaştırılınca görülecektir ki bazı maddelerinde tamemen, bazı maddelerinde de az farkla benzerlikler bulunmaktadır...
