kimse kızmasın kendimi yazdım adlı kitaptan, hasan cemal, bernard lewis'in milliyet'de 4 mayıs 1998'deki mülakatından alıntı yapmış, bu sözler berdnard lewis'in :
fransız ihtilalinden bu yana 200 yıldan fazla zaman geçti. bu süre zarfında fransızlar iki monarşi, iki imparatorluk, iki diktatörlük ve beş cumhuriyet yaşadılar. bir demokrasi kurmak kolay iş değildir. demokrasi, hoşgörü gibi insanlar arasında fazla yaygın olmayan nitelikleri gerektirir. avrupalılar bugün türkleri yeterince demokrat olmamakla suçluyorlar. ama aynı avrupalılar 200 yıl önceki değil, dünkü hitler'in, mussoli'nin ve laval'ın mirasçıları. oysa türkiye'de bir hitler ya da mussolini hiç olmadı. olacağını da hiç sanmıyorum.
bir toplumu kendi çerçevesi içinde anlamak lazım. gerçekçi olmak ve fantazilerin peşinde koşmamak gerekiyor. kıta avrupasında demokrasinin tarihi hayli inişli çıkışlı. avrupa birliği'ni ele alalım. hangi avrupa ülkelerinin eski, yerleşik demokrasiler olduğu söylenebilir ? britanya, irlanda, hollanda, iskandinav ülkeleri... o kadar ! ya fransa, italya, ispanya, portekiz, almanya, avusturya ?!..
