bu durumda çeşitli zihniyetler söz konusudur.
kemaliste göre gerilemenin nedeni dincilerdir. yobazların cahillikleri muasır medeniyetler seviyesine çıkmalarını engeller diye düşünürler. liboşlar için ise gerilemnin nedeni ordunun demokrasiye müdehalesi, postal yalayıcılar ve kafataşçılardır. faşistlerin gerileme için sunduğu nedenler, ülke bölünüyor çığırtkanlıkalrını ciddiye almalarındandır. sosyalistler ise burjuva düzeninin kapitalist düzenin ülkeyi sömürdüğü ve gerilettiği düşüncesindedirler. hepsi kendine göre haklı tabi.