osmanlı devleti'nin kurucusu osman gazi'nin babası, gündüz lap'in oğludur. oğuzların kayı boyundandır. cengiz'in islam memleketlerini talan ettiği sırada, babası , selçuklu topraklarında yaşamak üzere kabilesiyle beraber ülkesini terk etmiş , amu derya'yı geçip oğuzların yoğun olduğu aral havzasına gelmişti. 1220'lerde horosan'ın kuzey sınırına, oradan karakum çölünün güneyine, oradan da merv yoluyla ahlat'a ulaşmıştı. moğol istilasının buralara kadar ulaşması üzerine kabilesine daha uygun bir yer arayan gündüz alp, erzincan'a doğru hareket etmiş, pasin ovasında sürmeli çukura geldiklerinde hastalanarak vefat etmişti.
babalarının vefatından sonra ertuğrul gazi kabileye reis seçildi ve ağabeyleri sungur tekin ve gündoğdu, kendilerine tabi kabile mensuplarıyla beraber ahlat'a geri döndüler. ertuğrul gazi kardeşi dündar bey ile beraber batıya hareket etti. sivas yakınlarına gelip konakladığında, selçuklu ordusu ile büyük bir moğol birliğinin kıyasıya çarpışmakta ve moğolların selçuklu ordusunu bozmak üzere olduğunu gördü. ertuğrul gazi;
'hey gaziler! cenge rast geldik. yanımızda kılıç taşırız. korkak gibi geçip gitmek erlik değildir. ne yapalım?' diye sordu. bazıları:
'mağlup durumundakine yardım etmek çok zordur. kendimizi tehlikeye atmayalım' dediler. ertuğrul bey ise;
'bu söz merdaneler kelamı değildir. erlik zor durumda olan kardeşlerimize yardım etmektir. işleri kolay olsa yardıa ne gerek vardı. haydin bu dar günde hızır gibi biçarelerin imdadına yetişelim.'
ertuğrul gazi, islam ve türk'ün sanından olan zalime karşı mağdura destek olmakta zerre kadar tereddüt etmedi. kısa sürede moğol kuvvetleri darmadağın oldu. (bu savaşın, harzemşahlarla yapılan yassıçimen savaşı olduğu da rivayet edilmektedir.)
savaştan sonra alaeddin keykubat ankara yakınındaki karadağ mıntıkasında oturmak için toprak verdi (1230).
