mantik kavraminin neyin ustune insa edildigi ile ilgilidir. dini mantik ile her daim bir yol bulunur, uydurulur, aciklanir; bu mesele degil.
ancak bilimsel mantik ile aciklamaya kalkisilirsa hadise daha bastan coker: bilim der ki, neyin ne olacagi onceden yazilip cizilmemistir. 13.7 milyar yil evvel buyuk patlama (big bang) ile baslayan evren macerasi, bir gun samanyolu galaksisinin ortaya cikacagini, bu galaksinin bir kosesinde bir gunes sisteminde dunya diye bir gezegen olusacagini, bu gezegenin uzerinde de bizim gibi maymunlarin tureyecegini bir yerlere kayit etmemisti. ayni sekilde, bundan sonra ne olacagi da belli degildir. evet, soyle soyle sartlar degismezse gunes bir milyar sene daha asagi yukari ayni isi ile yanmaya devam eder, ancak dunya'nin atmosferi bir milyar senede ne olur, insanlar on bin sene sonra nerede nasil yasar, iste bunlar belli degildir.
bu belirsizlik ilk etapta inanan bunye icin kabul edilemez, anlasilamaz gibi gorunse de, olasiliklarin zenginligi acisindan bakildiginda gayet umut vericidir. zira an itibari ile kaderi dunya gezegeni ve gunes sistemine cakilmis olan insan turunun, kendisini astigi takdirde bu kaderine mahkumiyeti kat'i degildir. oysa dini kaderden kacis yoktur. gelgelelim, varligi ispatlanmamis, etkisi tespit edilmemis bir hayal kahramaninin, tum kaderi elinde tuttugu, neyin ne zaman nasil olacagini her daim biliyor olmasi her hangi bir kacisa izin vermez. din sahiplerinin ve bunlar'in kader anlayisinin mahkumiyeti, insanlarin da dahil oldugu bu evreni baglamaz; sadece kendilerini baglar.
"ne olacagim onceden yazilmis" diyen kisi dogal olarak yazandan (allahi) merhamet ister. "ne olacagim belli degil, yazilmamis" diyen kisi ise kaderine sekil verebilecegini hesaplar, insanligin nereden gelip nereye gittigini gorebilir, hic bir seyin onceden bilinemeyecegini anlar. Elbette olumden sonra hayat olduguna inanan kisiler icin bir umut yoktur...
