muhtelif kaynaklarda mesele iki başlıkta değerlendiriliyor, bağy, baği.
istemek; istemede ileri gitmek; çabayla arzulamak; sınırı aşmak; hakkıyla yetinmeyerek başkasının canına, malına, ırzına kasdetmek; saldırıya yeltenmek veya saldırmak; haksız yere yükselmek isteyerek tecavüzde bulunmak; kendisine sulhün yolları ve biçimleri gösterildiği halde haksızlıkla üst olma sevdası gütmek. bağy "beğa" fiilinin masdarı ve isim olarak kullanılır!
insanlar zaman zaman darlıklarla, zaman zaman bolluklarla karşılaşırlar. özellikle, tevhîd toplumu kuruluşta oldukça büyük zorluklardan ve "allah'ın yardımı ne zaman?" deme noktasına değin, büyük fırtınalardan ve sarsıntılardan geçer. sonunda allah rahmet kapısını onlar için açar, yer de ayaklarının altından onlara bol bol rızık verir, bu durumda zayıflayan kalpler, özellikle cahiliyedeki mevkilerini i̇slâm'da bulamayanlar ve rızkın, bolluğun şımarttığı kimseler allah'ın dininin kendilerine verdiği paya razı olmayıp daha çok mal, şöhret, mevki gibi etkenlerle başkalarının hakkına el atmaya yeltenirler. böylece bağy eylemi ortaya çıkar.
resulullah (s.a.s.) "cezası en çabuk verilen şerr bağy"dir buyurmuş, imam-ı cafer es-sadık da,
"iblis, ordularına emreder: aralarına haset ve bağy ekin, çünkü bunlar allah katında şirke denktir der" demiştir.
kur'an' da:
"bir kötülüğün karşılığı, misli bir kötülüktür. kim affeder ve ıslah ederse sevabı allah'a aittir. o, zalimleri sevmez. kim de zulme uğradıktan sonra yardımlaşırsa, onların üzerine yol yoktur. (kendilerine bir şey yapılmaz, ceza verilmez). yol ancak insanlara zulmedenler ve yeryüzünde haksız yerde bağy edenler üzerinedir. onlardır acıklı bir azabın kendileri için olduğu kişiler" (şûrâ, 42/40-42) buyurulmakta;
"kendilerine bağy isabet ettikten sonra (haklarını almak için) yardımlaşanlar" övülmekte ve bu sıfatın müminlerin sıfatı olduğu belirtilmekte (şûrâ, 42/39) ve
"birbiriyle savaşan iki mümin topluluktan biri diğeri aleyhine bağy ederse, bütün müminlerin bağilerle allah'ın emrine dönünceye kadar savaşmaları"emrolunmaktadır (hucurât, 49/9).
kur'an'da ayrıca "fâcir olması, kendisi için olmayan şeye yeltenmesi" anlamında kadının bağyinden de söz edilmektedir (meryem, 19/20)
"siz bâğîlik eden taife ile çarpışın... " (el-hucurât, 49/9)
bilginlere göre; bâğîleri öldürmekten dolayı, meşrû devlet başkanına tabi müslümanlara günah ve keffâret gerekmez. onlar telef ettikleri şeyleri de tazmin etmezler (eş-şevkânî, neylü'l-evtâr, vii,169). çünkü onlar, bu savaşı emir üzerine yapmışlardır. diğer yandan âsîlerin canları bile diyet veya kısasla tazmin edilmeyince, malları öncelikle tazmin edilmez (es-serahsî, el-mebsût, i, 128; el-kâsânî, bedâyiu's-sanâyi ; vii,141; ibnü'l-hümâm, fethu'l-kadîr, iv, 414; ibn rüşd, bidâyetü'l-müctehid, ii, 448; eş-şîrâzî, el-mühezzeb, ii, 220; ibn kudâme, el-muğnî, viii, 11)
islâm devletinin isyancılara karşı, işin başında kesin tavır koyması bazı hadislerde öngörülmüştür. arface b. şurayh, allah resulu'nun şöyle dediğini nakletmiştir: "işiniz toplu ve düzenli iken size biri gelir de topluluğunuzu dağıtmak isterse onu hemen öldürün" (müslim,imare, 59). müslim aynı hadîsi şu ifadelerle rivayet etmiştir: " nice fitne ve fesatlar vukû bulacaktır. bu ümmet toplu iken bir kimse onun hâlini perişan etmek ve onları dağıtmak isterse, kim olursa o!sun onu, hemen kılıçla öldürün" (müslim, imare, 60).
bu hadisler, bir ülkede müslümanların bir kimseyi emirü'l-mü'minîn seçerek etrafında toplamalarına rağmen, bazılarının isyan edip bu seçilen zatın aleyhine başkaldırmaları halinde bunların ölüm cezasını hak ettiklerini gösterir.
bu yazılanlar elbette t.g misali çifteyi kapın elinize cevazı vermiyor bize, ama şu bilinmeliki, terörist ölümüne, aydın gibi isyancıların ölümüne(kaldı ki polis kurşunu olduğu daha netleşmedi) devlet zulmü, yada orantısız güç falan demek, beşerin eksik aklından çıkmış, pozitif hukukunuzun hükmüdür. bu aciz çözümlerini alsın muasır medeniyet başına çalsın!
