eko turizm olarak da bilinen kırsal turizm, bsts nin 2004 yılında yayınladığı iktisat terimleri sözlüğünde insanların devamlı ikamet ettikleri yerler dışındaki kırsal yörelerdeki halkın ürettikleri yöresel mal ve hizmetleri, yörenin doğal dokusuna uygun mekanlarda tüketmelerine dayalı turizm. olarak tanımlanmıştır. daha açık bir şekilde söylemek gerekirse, kırsal turizm bir kültür turizmidir. hem turiste hem yerliye ekonomik, sosyal ve tabi kültürel açıdan fazlaca fayda sağlayan bir turizm faaliyetidir. dünyada en yoğun biçimde kırsal turizm faaliyeti yapan ülkeler amerika, almanya, isviçre ve avusturyadır. kırsal turizm sektöründeki bu işleklik, bu ülkelerin gelirlerine sağladığı ekonomik faydanın yanı sıra, kırsal turizm bölgelerinin ekonomik kalkınmasına çok büyük katkıda bulunmakta ve yöre insanlarına sosyal ve kültürel nitelikli bir iş ortamı sağlamaktadır.
teknolojik ilerlemenin büyük şehirleri gittikçe betona, demire, basitliğe , tekdüzeliğe ve ruhsal yozlaşmaya sürüklediği dünyada turizm anlayışı da yavaş yavaş kırsal turizmi benimser bir hal almaktadır. insanlar tatil zamanlarını doğayla iç içe, sıcak kanlı ve sağlıklı bir ortamda stresten uzak bir şekilde geçirmeyi tercih ediyorlar. bu çeşit bir tatil için en iyi seçenek olan kırsal turizm sayesinde de gittikleri yerlerin kültürleri hakkında bilgi ediniyorlar. bu doğrultuda baktığımızda, türkiyenin kırsal turizm için fazlasıyla elverişli bir coğrafik, kültürel ve beşeri bir dokuya sahip olduğunu söylemek hiç de güç değildir.
durum böyle olunca, türkiyede kırsal turizmi tanıtmak ve geliştirmek adına bazı projeler yürütüldü ve hala yürütülmekte. işe öncelikle akdeniz ve ege bölgesindeki kırsal yerleşimin turizme kazandırılma çabasıyla başlandı. antalya alaçatı ve aydın şirince, kırsal turizm sayesinde türkiyede ve dünyada birer marka olmuş iki köydür mesela. bunlar sadece kırsal turizmin olumlu sonuçlarının daha net bir şekilde görülebilmesi için verdiğim iki belirgin örnek.
örnekleri biraz daha açmak gerekirse, antalya ilini tümüyle kırsal turizme kazandırma projesi kapsamında yürütülen çalışmalarda yerli ve yabancı turistlere güneş, kum ve deniz turizminin yanı sıra doğa sporları, yayla-çiftlik evleri, gastronomi, inanç ve sağlık turizmi alanında da pek çok fırsat sunulması hedefleniyor. öncelikli olarak korkuteli, elmalı, manavgat, gazipaşa, ibradı, akseki, gündoğmuş ve kaş ilçelerine pilot bölge muamelesi yapılıyor. türkiyede kırsal turizm adına yapılan önemli işlerden biri de 2006 yılında gerçekleştirilen tatuta projesi. buğday ekolojik yaşamı destekleme derneği tarafından düzenlenen proje, doğal alanlar üzerine turizmin olumsuz etkilerini azaltmak, olumlu etkisini çoğaltmak ve yerel halkın faydasını artırmak amacıyla yola çıkmış ve çiftçiyle işbirliğine girerek turizmi bir tüketim aracından çok bir ev sahibi-konuk ilişkisine döndürüp farklı bir işe başarıyla imza atmış. proje lideri aydemir güneşin, proje hakkında şöyle diyor: tatuta projesi sayesinde, kırsal ve kentsel insanlar birbirlerine yaklaştılar, sosyal etkileşim anlamında önemli adımlar attılar. projeye, kentliler (diğer adıyla ziyaretçiler) için doğa ile uyumlu yaşam biçimleri ve doğanın korunması için eğitim ve bilinç oluşturma işlevi yerine geldi. bununla birlikte kırsal kalkınma açısından ciddi bir iş gücü, ek gelir sağlandı. çiftçiler ürünlerini doğrudan sunma, pazarlama olanağı buldular. zaman zaman çiftlik sahipleri bir araya gelerek yada bizzat kendileri diğer çiftliklerde ziyaretçi olarak bir çiftçi ağı kuruldu. tatuta projesinin başarısını projenin altı adet akademik teze konu olduğunu ve kırk adet çiftliğin daha projeye katılmak için başvuruda bulunduğunu söyleyerek kanıtlayabiliriz. bunlar sadece ege ve akdenizdeki çalışmalardan örnekler. mesela karadenizde yürütülen bazı amatör projeler bile bölgedeki kırsal turizm potansiyelini artırmakta. çünkü bölgenin ister yemek kültürü olsun, ister coğrafyası, ister insan profili olsun, ister iklimi; bölge yaylaları ile tam bir kırsal turizm merkezi olacak niteliğe sahip. kültür ve turizm bakanlığı 2009-10 senelerine yönelik karadeniz için bir kırsal turizme dayalı kırsal kalkındırma projesi hazırlamakta. bunun yanı sıra erzurum ve karsta da doğu anadolu turizm projesi (dazur) kapsamında daha çok kış turizmine yönelik kırsal turizm çalışmaları yapılıyor.
peki tüm bu projeler nasıl yürütülüyor? ya da yürütülmeli? her şeyden önce turiste de kırsal alandaki yerli halka da bunun gerekliliğini iyi belletmek gerekiyor. ardındansa en önemli öğe hiç kuşkusuz eğitim. turizm sektöründen ve devlet bütçesinden gelecek olan yardım paylarıyla yerli halka yönelik kırsal turizm ile ilgili seminerler, yöreye özgü tarımsal faaliyetle ilgili uygulamalı zirai eğitimler, verimli üretim ile ilgili dersler verilmeli. bunların yanında yerli halkla irtibatta olunarak yörede yapılabilecek faaliyetlerle ilgili hayal gücü ve yaratıcılık işbirliğine gitmek önemli bir nokta. böylece yerli halkın kırsal turizme katkısı artmış olacak, kırsal kesim de bu sayede turizm adına daha heveslenecektir. tabi bu noktada bu işin sorumluları olan devlete ve sivil toplum örgütlerine düşen bir görev de kırsal turizme elverişli yörelerdeki eksik her türlü maddi olanakları tamamlayarak turizmciliğe yakışır bir yenileme yoluna gitmek olmalıdır.
sürdürülebilir turizm anlayışına hizmet eden kırsal turizm her mevsim yapılabilen bir turizm türü olduğu ve turizmin coğrafi dağılışında bir denge unsuru olduğu için birçok turizm türüyle uyum sağlayabilir. örneğin, bir gün fethiyede denize giren ve güneşlenen turistler ertesi gün dağ bisikleti sürmeye toros yaylalarına gidebilirler. ya da bir gün erzurumda kayak yapan turistler ertesi gün dağdaki bir çiftlik evinde konaklayarak yemek yapmayı öğrenebilirler. kısacası kırsal turizmde yaratıcılık çok çeşitli ve özgündür. bu da kırsal turizm turistinin profilinin yelpazesini daha geniş tutar ve üstelik turist kalitesini arttırır. en önemlisiyse kırsal turizm doğal çevrenin ve kültürel mirasın korunmasında katkıda bulunur, çünkü zaten turizmin amacı bu iki unsur üzerine odaklıdır. bu sayede ülkenin hem maddi hem manevi değerleri korunacak, bu da ülkenin salt kültürünün ve doğasının korunmasını değil, aynı zamanda milli birlik ve beraberliğini de sağlayacaktır.
hepsinden önemlisi de kırsal turizm sayesinde ülkenin dünyaca tanınması sağlanır. eğer her bölgeye en uygun nitelikte bir eğitim sistemi uygulanıp her bölgenin kendi coğrafi, beşeri ve tarımsal özelliklerine uygun bir politikayla kırsal turizm anlayışı benimsetilirse; bu politikanın belirlenmesinde izlenecek yolda turizm sektörü, kamu kurumları, sivil toplum örgütleri, yerel yöneticiler, yerel halk ve üniversiteler doğru örgütlenip doğru işbirliği yaparlarsa; bunun reklam ve acente kısımlarındaki görevliler de üzerlerine düşeni yaparak kırsal turizmi sürdürülebilir hale getirirlerse türkiyenin kırsal turizm sektöründe bir dünya markası olması hiç uzak değil.
