müslümanlığın türklere kattıkları ve türklükten aldıkları tartıldıktan sonra üzerinde yorum yapılması daha sağlıklı olacak söz. islamiyetin türk milletinin milli hislerini yavaşlattığı, özbenliğini unutturduğu, sabahtan akşama kadar namaz kılıp anlamadığı arapça kelimeleri ezberlemekle uğraşan hafızlara döndürdüğü bugün birçok tarihçi tarafından kabul edilmiş ve ulu önder atatürk'ünde vurguladığı bir gerçekliktir. islamiyetten önceki türk toplumu ile islamiyetten sonraki türk toplumu arasında ki en büyük fark kadının toplum içerisinde ki yeri ile belirtilebilir. bu dini seçmeden önce türk kadını her alanda erkeği ile eşit haklara sahipti, devlet yönetiminde söz sahibi idi. bunlar arasında türkan sultan en bilinenidir. islamiyetle birlikte türk toplumunda yavaş yavaş dönüşümler olmaya başladı. kadınların sesi kuran ayetlerine ve peygamber hadislerine yönelik olarak yavaş yavaş kısılmaya başlandı. peçe, çarşaf gibi kişisel özgürlükleri kısıtlayıcı icatlar ortaya çıkarıldı. çok karılı evlilik gibi cariyelik gibi kurumlar yavaş yavaş kabul gördü. öte yandan hurafeler toplum yaşamını kuşattı. istanbul da ki bir veba salgınında kanuni sultan süleyman ''allahtan gelene kimse karşı koyamaz'' diyerek önlem alma tekliflerini reddetti. şeyhülislam toplum yaşamını ilgilendire her konuda görüş bildirdi. kadınların çarşafının boyutu devlet sorunu oldu. okullarda matematik gibi, coğrafya gibi, tarih gibi derslerin yerine sadece kuran dersleri okutuldu. okuma yazma oranı utanç verici seviyelerdeydi. toplum kültürel olarak karanlık bir çağ yaşıyordu.
toplumsal konuların dışında siyasi olarakta islam dininin derin etkilerini hissetmişizdir. yavuz sultan selim'in mısırı fethinden sonra osmanlı sultanları halifelik ünvanını taşımaya başladılar. doğal olarak bu kurum sadece müslüman türkler için değil bütün islam alemi için geçerliydi. yani halife sadece türklerin değil bütün müslümanların halifesiydi. bu sebepten din kardeşliği-ümmetçilik mantığı türk milletini kuşattı. idaresi altında onlarca halk bulunan osmanlı da türk'ün gurula türküm demesi devleti yönetenler açısından sağlıkl olarak kabul görmedi ve öz kimliğini unutan türk, üzerine müslüman kimliğini geçirdi. kendini ahiret yaşamına adamış, kulluğa alıştırılmış, kimliksiz, dört bir yandaki savaşlarda halife ve avanesi için can veren insanlar oldu türkler. arabı, gürcüsü, arnavutu rahatça kimliğini vurgularken türke kendi yurdunda devlet yönetimine çıkmak adeta yasak edildi. padişahlar türk analardan doğmamayı tercih ettiler. özetle islam inançlarının yanlış uygulaması türke, türklüğünü kaybettirdi. bugün bile yaşadığımız sorunların çözülememesinde halkımıza yerleşmiş din kardeşliği-ümmetçilik anlayışı etkilidir. türklerin aşağı yukarı 900 yıldır müslüman olduğunu kabul edersek önce selçuklu ve sonra osmanlı imparatorluğu ile devam eden sürecin getirdiği noktanın sevr olduğunu, gaflet olduğunu, dalalet olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
