önceliği insanın çıkarlarının savunulmasına ve insan onuruna verilmesi gerektiğini düşünen felsefe düşüncesi. kökleri antik yunan'a dayanır. ancak tohumlarını aydınlanma döneminde rönesansla birlikte görebiliriz. rönesansta dikkatler tanrı, dinsellik ve tinsellikten uzaklaşıp insanlar ve onların işlerlik kazandırdığı sanat, edebiyat ve tarih eserlerine çekildi. aydınlanmanın akılcılığı esas alan ve böylece ilericilik ve gelişiminde yahut modernist hareketin tanrıyı yok sayışlarında da hümanizmin somut yansımalarını görmezden gelemeyiz.
insanın her şeyin ölçüsü olduğunu söyleyen protagoras'ta hümanist felsefeyi görmek olasıdır. en yaygın hümanizm düşüncesi de düşüncenin merkezine tanrı'yı koyan dinlerin reddedilmesini içerir. karl marx'ın ilk yazılarında yabancılaşmayla birlikte anılan marsist bir hümanizm söz konusudur. bazen de üçüncü güç adıyla anılır. böylece değişik şekillere bürünür sosyal bilimlerde.
insancıllık sonuna kadar insancıllık der hümanizm. ünlü ispanyol yönetmen lois bunuel ne demişti:
_tanrı ve vatan yenilmez bir takım. zulüm ve katliam adına bütün rekorları kırmışlardır. **
