coğrafi, toplum, örf-adetler vb. alanlarda hiç beklenmeyen anda ortaya çıkan şoktur. bir kültür aracı olan dinlerde de ortaya çıkabilir. mesela:
-ey şeytan ademin önünde secde et
+senden başkasına olmaz (tapmam)
-lanetim üzerine gelse bile mi?
+bana zarar vermez (imanıma zarar vemez)
şeklinde yezidi inancının hikayesini tesadüfen okuyan ve şimdiye kadar şeytana sadece 'islam' açısından baktığını anladığı an şok olur. o anda sorgulamaya başlar. 'biz başka biliyorduk' ama bu aslında 'inançmış' onlar böyle inanıyor, biz de böyle inanıyormuşuz der. olaylar gelişir.
