tanrının varlığı da, yokluğu da sorundur. insanlar da tanrı inancı kabul etsek te etmesek te doğa karşısında düştüğü çaresiz durumlardan zekasının bulduğu bir kaçıştır. önceleri kaçış, çözüm olan bu düşünce sonraları öyle çarpıtılmıştırki artık ondan kaçış için de bir takım çözümler bulmak gerekmektedir. bir zamanlar sığındığımız bu düşünce şu an bize sığınacak yer aratacak kadar sıkıntı verir hale gelmiştir.
önceleri yalın olan bu inanç, sonraları toplumların gelişmesine paralel olarak iyice karmaşıklaşmış, tanrıya yüklenen anlamlar da büyük değişikliğe uğramıştır. nihayetinde öylesine yüceltilmiştir ki insanla doğrudan temas etmesin diye araya peygambeler, yani aracılar konmuştur. bütün güzellikler ona atfedilmiş olsa da kendi basiretsiziğimiden kaynaklanan, insanın şerefsizliğinin ürünü davranışlar bile tanrıya mal edilmiştir. bir kör kuyu misali iyi kötü ne varsa yaşamda içine doldurulmuş ve buna da din denmiştir.
